حالت رفع و نصب و جرّ با «ياء» است و اعراب آن روى «نون» خواهد بود؛ مؤمنون، كافرون و منافقون در سه حالت با واو؛ زيرا صرفا حالت اوليه نقل، ملحوظ مى‌گردد و پس از علم شدن حالت افرادى دارد. ابو حيان توحيدى مى‌گويد: نامهايى كه به صورت جمله باشد، مانند «قُلْ أُوحِيَ»[1] و «أَتى‌ أَمْرُ اللَّهِ»[2] يا فعلى كه مشتمل بر ضمير نباشد، مانند عبس، اعراب آنها اعراب غير منصرف است؛ زيرا از حالت جمله بودن يا فعل بودن بيرون آمده و اسم شده است. ديگر اسماء سور، كه از حروف هجا نباشند، اگر با الف و لام باشند، معربند و الا غير منصرف خواهند بود.[3]

عدد سوره‌ها و آيات قرآن‌

قرآن با 114 سوره از روز نخست به همين صورت فعلى، نه كم و نه زياد، نازل شده و از طريق پيامبر (ص) با نقل صحابه و تابعين به دست ما رسيده است. اين عدد متواتر است، زياده بر اين فاقد اعتبار و كمتر از اين فاقد دليل است. گفته شده است: مصحف عبد الله بن مسعود، فاقد سوره حمد و دو سوره معوّذتين (ناس و فلق) بوده است. او بر اين باور بود كه سوره حمد همتاى قرآن است و از قرآن جداست، چنانكه در آيه‌ «وَ لَقَدْ آتَيْناكَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِي وَ الْقُرْآنَ الْعَظِيمَ»[4] سوره حمد، كه همان سبع مثانى است، در مقابل قرآن قرار گرفته است. اما معوّذتين را از سوره‌هاى قرآنى نمى‌دانست، بلكه آن دو را از دعاهاى مبطل السحر (دفع چشم‌زخم) مى‌شمرد كه بر پيغمبر اكرم (ص) وحى شد تا با خواندن آنها چشم‌زخمى كه بر حسنين وارد شده بود، دفع شود؛ بنابراين هرگاه اين دو سوره را در مصحفى مى‌ديد، آن را پاك مى‌كرد و مى‌گفت: غير قرآن را با قرآن خلط نكنيد.

مصحف ابىّ بن كعب داراى 115 سوره بوده است. او دو سوره فيل و ايلاف را يك سوره مى‌دانست و ميان آن دو «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» نمى‌آورد. ضمنا دو سوره به نامهاى حفد و خلع بر سوره‌ها اضافه كرده بود.

تعيين فواصل آيات كه هر آيه تا كجا ادامه دارد امرى توقيفى است و با دستور و نظر پيامبر اكرم (ص) بوده است و از آن بزرگوار منقول است و مسأله اجتهادى نيست؛ بنابراين صحت آن به صحت و استوارى نقل بستگى دارد و اين گونه نيست كه با تمام شدن مطلب، آيه پايان يابد، چه بسا در وسط مطلب و در اثنا،

[1] . سوره جن.

[2] . سوره نحل.

[3] . الاتقان؛ ج 1، ص 162- 163.

[4] . حجر، 87.