كامل ما قرار دارى ...). اين قبيل دلگرميهاى مداوم براى پيغمبر اسلام فراوان بوده است و در قرآن در موارد بسيارى بدان اشاره شده است.

آغاز نزول‌

آغاز نزول قرآن، در ماه مبارك رمضان، شب قدر صورت گرفت:

«شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى‌ وَ الْفُرْقانِ ...»؛[1]

«إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ»؛[2]

«إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ ...».[3]

شب قدر- نزد اماميّه- مردّد ميان دو شب است: شب 21 و 23 ماه مبارك رمضان.

شيخ كلينى از حسّان بن مهران روايت كرده است كه مى‌گويد: از امام صادق (ع) پرسيدم:

شب قدر كدام است؟ فرمود: آن را در يكى از دو شب 21 و 23 جستجو كن. زراره از امام صادق (ع) روايت كرده است كه فرمودند: شب 19 شب تقدير است، شب 21 شب تعيين و شب 23 شب ختم و امضاى امر است.[4] شيخ صدوق مى‌گويد: مشايخ ما اتفاق نظر دارند كه ليلة القدر، شب 23 ماه رمضان است.[5]

سه سال تأخير نزول‌

آغاز وحى رسالى (بعثت) در 27 ماه رجب، 13 سال پيش از هجرت (609 ميلادى) بود،[6]

[1] . بقره، 185.

[2] . دخان، 3- 4.

[3] . قدر، 1.

[4] . رجوع كنيد به: حرّ عاملى، محمد بن حسن؛ وسائل الشيعة؛ ج 7، ابواب احكام شهر رمضان، باب 32، حديث 1 و 2 و شيخ طوسى؛ التهذيب؛ ج 4، ص 330، شماره 1032.

[5] . شيخ صدوق؛ الخصال؛ ج 2، ص 102 و التمهيد؛ ج 1، ص 108- 109.

[6] . در اينكه بعثت در 27 ماه رجب اتفاق افتاده است، روايات بسيارى وارد شده و در آنها عبادات ويژه‌اى سفارش شده است؛ زيرا آن روز را پيوسته باب فتح بركات دانسته‌اند.( رجوع كنيد به: ابن الشيخ؛ الأمالى؛ ص 28 و كافى؛ ج 4، ص 149 و بحار الانوار؛ ج 18، ص 189 و وسائل الشيعة؛ ج 7، ابواب الصوم المندوب، باب 15، حديث 1- 7 و مناقب ابن شهرآشوب؛ ج 1، ص 150 و سيره حلبيّة؛ ج 1، ص 238 و منتخب كنز العمال در حاشيه مسند احمد؛ ج 3، ص 362)؛ ولى ابو جعفر طبرى آملى( 224- 310) روايتى دارد كه به استناد آيه 41 سوره انفال« وَ ما أَنْزَلْنا عَلى‌ عَبْدِنا يَوْمَ الْفُرْقانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ» آغاز بعثت را روز 17 رمضان دانسته است؛ زيرا اين آيه درباره جنگ بدر كه در همين زمان اتفاق افتاد، نازل شد و ظاهرا ابو عبد الله زنجانى آن را تأييد كرده است( تاريخ القرآن؛ ص 7). ولى آيه كريمه صرفا اشاره دارد كه در اين روز آيه‌هايى از قرآن درباره انفال و ديگر شئون مربوط به جنگ بر پيغمبر نازل شده است؛ اما درباره آغاز نزول قرآن يا بعثت در اين روز سخنى در بين نيست( التمهيد؛ ج 1، ص 106).