فصل پنجم‌

دفع شبهه تحريف‌

شبهه تحريف قرآن، از ديرزمان مطرح بوده و پيوسته مورد انكار و ردّ علما و محققين بزرگ اسلام بوده است، جز برخى گروهها يا افرادى كه به دليل آشنايى كم با اصول و پايه‌هاى عقايد اسلامى شبهه را قوى گرفته و خواسته‌اند به گونه‌اى آن را توجيه كنند.

منشأ اين شبهه رواياتى است كه در كتب حديث اهل سنت و شيعه، درج شده است كه به ظاهر تحريف كلام الله را مى‌رساند. اين روايات غالبا قابل تأويل بوده، تأويلاتى براى آنها ذكر شده است و در صورت قابل تأويل نبودن، كنار گذاشته مى‌شود.

بررسى شبهه تحريف به دليل ارتباط با حجيّت ظواهر قرآن اهميت دارد، بنابراين لازم است از ريشه مورد ارزيابى قرار گيرد تا صحت و سقم اين روايات معلوم شود.

اين بحث در سه بخش طرح شده است: اولا، دلايل محققين بر نفى تحريف؛ ثانيا، آراى بزرگان علماى اسلام پيرامون اين شبهه، ثالثا، بررسى روايات منقول از اهل سنت و شيعه.

تحريف در لغت‌

تحريف از ريشه «حرف» به معناى كناره گرفته شده است. در سوره حج آيه 11 مى‌خوانيم:

«وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَعْبُدُ اللَّهَ عَلى‌ حَرْفٍ فَإِنْ أَصابَهُ خَيْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصابَتْهُ فِتْنَةٌ انْقَلَبَ عَلى‌ وَجْهِهِ ...»، (بعضى از مردم خدا را تنها با زبان مى‌پرستند (و ايمان قلبيشان بسيار ضعيف است) همين‌كه (دنيا به آنها رو كند و نفع و) خيرى به آنان برسد حالت اطمينان پيدا مى‌كنند؛ اما اگر مصيبتى براى امتحان به آنها برسد، دگرگون مى‌شوند (و به كفر رو مى‌آورند)).

زمخشرى در تفسير آيه مى‌گويد: «اى على طرف من الدين لا فى وسطه و قلبه»، (اينان پيوسته بر كناره دين قرار دارند، نه در وسط و قلب دين). اين بر اثر اضطراب و تزلزل آنان در دين است. هيچ‌گاه آرامش خاطر ندارند، همانند كسى كه بر كناره لشكر