دليل آنكه خط كوفى، تحوّل‌يافته خط سريانى است، اينكه عربها به جاى «الكتاب» مى‌نوشتند «الكتب» و به جاى «الرحمان» مى‌نوشتند «الرحمن» و اين قاعده‌اى از قواعد خط سريانى است كه الف ممدوده را در اثناى كلمات، حذف مى‌كنند.

وقتى كه اسلام ظهور كرد خط و كتابت بين عربهاى حجاز رايج نبود و تنها ده نفر و شايد دو سه نفر بيشتر از ده تن بودند كه با خط و نوشتن آشنا بودند. پيامبر (ص) آنان را براى كتابت وحى استخدام كرد و مسلمانان را به آموختن خط و كتابت تشويق كرد و روز به روز، دامنه كسانى كه كتابت را مى‌آموختند، رو به گسترش نهاد.

دو خط نسخ و كوفى بين مسلمانان باقى ماند و رواج يافت و آنان نسبت به دگرگونى و تحسين و تزيين آن دو، كوشش مى‌كردند تا آنكه ابن مقله، در آغاز قرن چهارم هجرى در زيبايى خط نسخ كوشيد و خط نسخ را به حد اعلاى كمال خود رساند، به نحوى كه هم‌اكنون متداول است.

خط كوفى برخلاف خط نسخ، سير قهقرايى داشت و حدود دو قرن رواج داشت تا آنكه از ميان رفت و از آن پس مصحفها با خط زيباى نسخ نوشته مى‌شد.[1]

اوّل كسى كه نقطه را در مصحف به كار برد. خطى را كه عربها از سريانى و نبطى اقتباس كردند، بدون نقطه بود و خطوط سريانى تا امروز نيز بدون نقطه است. عربها تا نيمه اوّل، خطوط اقتباسى را، بدون نقطه مى‌نوشتند. از اين پس خط عربى دوره جديد خود را آغاز مى‌كند. دوره‌اى كه نقطه و علايم كسره و فتحه وارد خط مى‌شود.

وقتى حجاج بن يوسف ثقفى از جانب عبد الملك بن مروان (75- 86 ه) حاكم عراق بود، مردم با به كار بردن نقطه در خط، حروف نقطه‌دار را از حروف بدون نقطه تميز مى‌دادند و اين كار به وسيله يحيى بن يعمر و نصر بن عاصم، شاگردان ابو الاسود دئلى متداول شد.[2] علت اين عمل وجود موالى بود كه در اين وقت تعداد آنان رو به گسترش گذاشت و سرزمين اسلامى مملو از كسانى شد كه با لغت عرب بيگانه بودند. بعضى از آنان در زمره دانشمندان و قرّاء بشمار مى‌آمدند، در حالى كه زبان آنان زبان عربى نبود و ناگزير

[1] . رجوع كنيد به: دائرة المعارف القرن العشرين؛ ج 3، ص 621 و جرجى زيدان؛ تاريخ تمدن اسلامى؛ ج 3، ص 58- 60 و ابن خلدون؛ المقدمة؛ ص 417- 421 و النامى، خليل يحيى؛ اصل الخط العربى؛ ج 3 و تركى عطية؛ الخط العربى الاسلامى؛ ص 22 و عبد الفتاح عبادة؛ انتشار الخط العربى؛ ص 13- 15 و ناجى المصرف؛ مصور الخط العربى؛ ص 338 و الملكى الكردى، محمد طاهر؛ تاريخ الخط العربى و آدابه؛ ص 54.

[2] . دائرة المعارف القرن العشرين؛ ج 3، ص 722 و مناهل العرفان؛ ج 1، ص 399- 400 و تاريخ القرآن؛ ص 68.