پيامبر (ص) و حفظ آن به همان نحو، اتكا و اكتفا كرده‌اند.[1]

زرقانى نيز نظر ابن جزرى را پذيرفته و گفته است: در آن وقت كلمات قرآن را بدون نقطه و علامت كتابت كردند تا اشتباهى رخ ندهد و خواندن آن را به اتكاى محفوظات و به استفاده از سماع واگذاشتند.[2] با آنكه معلوم و مسلّم است كه در آن زمان خط عربى بدون نقطه و علامت بوده و عرب در ابتداى آموختن و كتابت بوده و نقطه‌گذارى و علامتگذارى را نمى‌دانسته است، تصور ابن جزرى و زرقانى خالى از وجه و سخنى نادرست است.

پيدايش خط عربى‌

اثرى به دست نيامده است كه بر آشنايى عربهاى حجاز به كتابت و خط در گذشته دور دلالت داشته باشد. آنان كمى قبل از ظهور اسلام با خط و كتابت آشنا شدند. علت آنكه كتابت و خط در بين عربهاى حجاز رايج نبوده، زندگى بدوى آنها بوده است كه همواره در حال كوچ كردن و رفت و آمد و يا جنگ و غارت به سر مى‌برده‌اند و اين قبيل اشتغالات، آنان را از تفكر درباره صنايع و از جمله كتابت كه از صنايع مدنيّت و شهرنشينى است، بازمى‌داشت؛ امّا بعضى از آنان كه به منظور تجارت به شام و عراق سفر مى‌كردند، رفته‌رفته تحت تأثير مردم متمدن آن مناطق قرار گرفتند و متخلّق به اخلاق آنان شدند و خط و كتابت را به عاريت از آنان گرفتند و برخى ديگر از آنان با خط نبطى و يا سريانى مى‌نوشتند و اين دو نوع خط تا بعد از فتوحات اسلامى در عرب باقى و معروف بود.

از خط نبطى، خط نسخ به وجود آمد كه امروز نيز شناخته‌شده و باقى است و از خط سريانى، خط كوفى پيدا شد كه خط حيرى ناميده مى‌شد؛ يعنى به حيره كه شهرى قديمى و عربى در مجاورت كوفه است، منسوب بود؛ زيرا تغيير و تحوّل در خط سريانى در حيره رخ داد و پس از بناى كوفه و انتقال تمدن عرب به اين شهر، اسم آن به خط كوفى تغيير كرد. اين خط، زمانى طولانى بين عرب، معروف و متداول بود.

خط نبطى را كه به خط نسخ تبديل شد، عربها در اثناى تجارت خود در شام، از حوران آموختند. اما خط حيرى و يا كوفى را از عراق گرفتند. عربها هر دو خط را نخست در نامه‌ها و نوشته‌هاى عادى و سپس در نوشته‌هاى مهم، مانند قرآن و حديث به كار گرفتند.

[1] . النشر فى القراءات العشر؛ ج 1، ص 7.

[2] . مناهل العرفان؛ ج 1، ص 251.