به نظر مى‌رسد آن‌چه شهيد مطهرى رحمه اللّه در موضوع علم كلام فرمود، گوياى تمامى سخنان گذشتگان است كه «غرض و هدف مشتركى كه در علم كلام وجود دارد، يعنى حجيت دادن و اعتبار بخشيدن به مسايل دينى، موضوعات كلامى را متعدد كرده است»؛ ازاين‌رو، در تعيين حوزه عملكرد علم كلام، بايد به هدف و غايت آن نگاه كنيم تا به مسايل كلام دست يابيم.

پس بايد در ملاك تمايز علوم تجديد نظر نمود و از هر علمى جداگانه بحث كرد.

براساس آن‌چه گذشت، غايت و هدف علم كلام، اثبات عقايد دينى و بحث از ذات و صفات خداوند است، بنابراين موضوع علم كلام نيز همين است.

3- 1. انواع دلايل علم كلام‌

دلايل علم كلام را با حصر عقلى مى‌توان به سه دسته تقسيم كرد:

1. عقلى محض: يعنى تمام مقدّمات آن عقلى است.

2. نقلى محض: به اين معنا كه تمام مقدّمات آن نقلى است.

3. مركّب از عقل و نقل.[1] علم كلام در عين اين‌كه يك علم استدلالى و قياسى است، از نظر مقدّمات و مبادى‌اى كه در استدلالات خود بكار مى‌برد، مشتمل بر دو بخش است؛ عقلى و نقلى.

[1] - عبد الرّحمان بن احمد، ايجى، المواقف فى علم الكلام، ص 39؛ عبد اللّه جوادى آملى، ولايت فقيه ولايت فقاهت و عدالت، ص 150.