فراگير، بدون هيچ توطئه قبلى بود، نه مانند بيعت سقيفه كه تصميم اصلى را چند نفر گرفته و مردم را در قبال عمل انجام‌شده قرار دادند، نه همانند خلافت عمر كه تنها با تصميم خليفه اول پايه‌ريزى شد و نه هم‌چون جريانى كه در شوراى شش نفرى منجر به خلافت عثمان گرديد. تنها بيعت حقيقى و واقعى مردم همراه با اصرار بى‌نظير آنان با امام على بن ابى طالب عليه السّلام صورت پذيرفت. آيا گزارش اين صحنه با شكوه، به معناى به رسميت شناختن بيعت در ايجاد مشروعيت براى امامت و رهبرى است؟ يا اين‌كه گوياى اوج رويكرد همه‌جانبه جامعه اسلامى به پذيرش حكومت علوى مى‌باشد؛ حكومت حقى كه مى‌بايست 25 سال قبل، با چنين بيعتى همراه مى‌شد.

در واقع، چنى گزارشى را مى‌توان نظير فرموده قرآن كريم از بيعت مردم در حديبيه با پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله دانست كه خداوند متعال در اين خصوص مى‌فرمايد:

لقد رضى اللّه عن المؤمنين إذ يبايعونك تحت الشّجرة فعلم ما فى قلوبهم فأنزل السّكينة عليهم و أثابهم فتحا قريبا.[1] در اين آيه، سخن از بيعتى است كه مسلمانان در «حديبيه» به هنگام پديد آمدن حالت بحران و خطر جنگ با پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و اله منعقد كردند؛ آنان با حضرت بيعت كردند كه در ميدان نبرد مقاومت كرده و تا آخرين قطره خون خود بجنگند.[2] آيا مى‌توان اين آيه را درصدد اعلام احراز حقانيت رهبرى پيامبر صلّى اللّه عليه و اله به واسطه بيعت مردم قلمداد كرد؟

ظهور فرمايش امام على عليه السّلام بر اين‌كه تعيين حاكم، حق سياسى مردم است‌

أيها الناس عن ملأ و أذن؛ إنّ هذا أمركم ليس لأحد فيه حق إلّا من أمّرتم،

[1] -« خداوند از مؤمنان هنگامى‌كه در زير درخت با تو بيعت كردند راضى و خشنود شد. خدا آن‌چه را در درون دل‌هايش از ايمان و صداقت بود، مى‌دانست؛ ازاين‌رو آرامش را بر دل‌هايشان نازل كرد و پيروزى نزديكى به عنوان پاداش نصيب آنها فرمود» فتح، آيه 18.

[2] - جريان بيعت رضوان ر. ك: طبرسى، مجمع البيان، ج 9، ص 177- 181.