جاى آنكه از منافع و حقوق حقه و واقعى مردم دم بزنند و در عمل از آن دفاع كنند، در حقيقت مجذوب ذائقه مردم مى‌شوند و حكومتى عوامانه و سياستى عوام‌زده را براساس سود شخصى خود بنا مى‌كنند. با اين وصف اين دموكراسى‌اى نيست كه در آن تأمين حقوق و منافع واقعى مردم ملاك مى‌باشد، بلكه دماگوژى است كه در آن اميال كاذب مردم اسباب قدرت‌طلبى شده است و نه پاسخگويى جهت نيازهاى اساسى آنها. در نتيجه اين پرسش پيش مى‌آيد كه آيا اساساً عوام زدگى‌

Populisme

مدرن و دموكراسى، خود پلكانى براى دماگوژى و حكومت عوامانه نيست كه افلاطون از ذم آن بسيار گفته است؟

از سوى ديگر نيز چگونگى حل اين پرسش كه «منزلت اكثريت مردمى در تعيين مشروعيت سياسى» در قرآن كريم به چه ميزان است؟ در درجه اول بسته به نوع روشى است كه در راستاى آن استخدام مى‌شود. مادامى كه يك اسلوب مشخص در ميان نباشد، امكان سنجش و صحت و سقم يافته‌ها نيز غريب مى‌نمايد. از ميان رهيافتهاى مختلف،[1] «رهيافت تدبرى» شايسته‌تر از ديگر رهيافتهاست.[2] در اين روش چنانكه علامه طباطبايى (ره) در مقدمه تفسير الميزان آورده است،[3] بايد توضيح معناى هر آيه را از آيات قرينه و نظير آن با تدبر به دست آوريم.[4] در بحث حاضر واژه «اكثر» و «اكثريت» به عينه در قرآن به كار رفته است و كلمات مشابه آن هم ملحوظ گرديده است ولى واژه «مشروعيت» و به تبع آن «حاكميت سياسى» كه واژه كليدى ما در تعيين نقش متغير مستقل است، مشابه يا مرادف قرآنى ندارد.

در اينجا بهترين كار مراجعه به معاجم قرآنى براى يافتن واژه‌اى است كه همين مقصود

[1] - شايان ذكر است كه رهيافت(Approach ) در اينجا هر چند داراى يك ماهيت تئوريك و نظرى است ولى تئورى يا نظريه نيست. بلكه ضمن تعقيب يك موضوع محورى در آخرين مرحلة غايى خود، اقدام به ارائه روشى خاص و سپس نظريه خاص مى‌كند. بنابراين روش و نظريه اصولًا برگرفته از رهيافت و در نتيجه اخص از آن مى‌باشند. ر. ك: ديويد مارش و جرى استوكر، روش و نظريه در علوم سياسى، ترجمه ميرمحمد حاجى يوسفى.( تهران: پژوهشكده مطالعات راهبردى، 1378) مقدمه

[2] - ر. ك: عباسعلى عميد زنجانى، مبانى و روش‌هاى تفسيرى قرآن،( تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1366)، ص 155

[3] -« و نستوصح معنى الايه من نظيرتها بالتدبر»

[4] - محمدعلى لسانى فشاركى، روش‌هاى مطالعه و تحقيق در قرآن مجيد،( تهران: آموزش عالى ضمن خدمت حكيم فردوسى، 1372)، ص 3.