دين در آن دو تحليل خواهد شد. غايت اين گفتار نشان خواهد داد كه چگونه گذشته از ادله نقلى، سير طبيعى و عقلانى بشر به دور از هرگونه تعلق فردى يا تملق سياسى، به سوى باورى عميق‌تر در مهدويت و اصل برترى خير بر شر در آخر زمان در حركت است. قوانين طبيعى عالم، گذشته از باور ظاهرى يا باطنى انسان‌ها، دست در كار مجازات و مكافات براى رسيدن به عدالت و تعادل طبيعى در عالم هستند. بنابراين، مى‌توان گفت كه مهدويت تابع قانونى طبيعى است؛ چرا كه بر سنتى الهى بنا شده و سنت الهى خارج از قوانين طبيعت عمل نمى‌كند.

ازاين‌رو در كتاب وحى نوشته شده است:

... هرگز براى سنت خدا تبديل نخواهى يافت، و هرگز براى سنت الهى تغييرى نمى‌يابى! 1

مفاهيم گفتمان معناگراى معاصر

فهم مفاهيم گذشته براى بسيارى از نويسندگان معاصر آسان نيست، هم‌چنان كه مفاهيم آينده نيز براى اينان ناآشنا جلوه خواهد كرد. امروزه بحران فقدان زبان مشترك در پديده‌اى چون گسست نسل‌ها از نبود زبانى مشترك سخن مى‌گويد كه حلقه وصل نسل‌هاى گذشته به حال و آينده است. درواقع، حتى احساس عدم فهم متقابل ميان افراد يك خانواده يا گروهى از دوستان نيز زاده همين بحران نبود زبان مشترك است. اين زبان در عصر پسامدرن به مراتب سخت‌تر، پوشيده‌تر و پيچيده‌تر مى‌گردد؛ 2 زبانى كه نه زبان دهان، بلكه زبان ذهن است. براى گريز از همين خان‌هاى انديشه فرامدرن، لاجرم بايد به دنبال شفاف نمودن مرز ذهن و زبان شتافت؛ چرا كه نوعى تغيير در اين عصر درباره اعتقادات و باورها ممكن است صورت پذيرد. ديگر اعتقادات و فراروايت‌هاى جامعه خود را به صورت كلام نهايى تلقى نمى‌كنند. براى مثال، ظهور نوعى خردستيزى و عقل ناباورى و ذهنيت‌گرايى و سوءظن مردم به علم و امكان رسيدن به سعادت نشان دهنده سست شدن فراروايت‌هاى جامعه مدرن گذشته است. حقيقت مطلق و غايى همواره در حال تغيير از يك دين به عنوان حقيقتى لايزال و بى‌زمان به سمت محصولى خاص، كاملا ميسر و ممكن جلوه مى‌كند. 3