انتظار به انسان اميد مى‌بخشد و آينده را براى او روشن و زيبا ترسيم مى‌كند و منتظر را از خمودگى و افسردگى و عزلت‌نشينى به درمى‌آورد. انتظار فرج، روح اميد و نشاط را در جامعه مى‌دمد، روحيه نااميدى و خستگى را كه مايه سقوط است، زائل مى‌كند و انسان را به تلاش و كوشش و حضور زنده و فعّال در عرصه‌هاى مختلف سياسى و اجتماعى وامى‌دارد. انسان اميدوار، آينده‌نگر و وسيع‌نگر است و با چشم‌اندازى وسيع به جهان مى‌نگرد و از كوته‌فكرى، خودبينى و مقطعى انديشى مى‌پرهيزد و به تحقق وعده‌هاى الهى در سراسر هستى مى‌انديشد. استاد مطهرى مى‌نويسد:

اصل انتظار فرج از يك اصل كلى اسلامى و قرآنى استنتاج مى‌شود و آن اصل «حرمت يأس از روح اللّه» است. مردم مؤمن به عنايات الهى، هرگز و در هيچ شرايطى اميد خويش را از دست نمى‌دهند و تسليم يأس و نااميدى و بيهوده‌گرايى نمى‌گردند. چيزى كه هست، اين انتظار فرج و اين «عدم يأس از روح اللّه» در مورد يك عنايت عمومى و بشرى است، نه شخصى يا گروهى و به علاوه توأم است با نويدهاى خاص و مشخص كه به آن قطعيت داده است. 49

صبر و استقامت‌

جامعه عرصه بروز مشكلات و حوادث پيش‌بينى‌ناپذير و فشارهاى روحى و روانى از بيرون و درون است. انسان زمانى در برابر آنها غافل‌گير نمى‌شود و كمر خم نمى‌كند كه داراى روحيه صبر و استقامت فراوان باشد. صبر مؤلفه بسيار مهمى در زندگى تمام انسان‌هاى بزرگ و موفق تاريخ بوده است. انبياى الهى با تحمل مشكلات و سختى‌ها و با آزار و اذيت‌هاى فراوانى كه بر آنها وارد مى‌شد، به وظيفه خويش عمل مى‌نمودند و با صبر و استقامت و سعه صدر هم‌چون كوهى قد علم مى‌كردند. آنان از آن روى صبر و استقامت مى‌ورزيدند كه خداوند متعال، تنها منبع عظيم و تكيه‌گاهشان بود. حضرت موسى عليه السّلام براى توفيق در رسالت خويش از خداوند متعال سعه صدر مى‌خواست:

قالَ رَبِّ اشْرَحْ لِي صَدْرِي* وَ يَسِّرْ لِي أَمْرِي؛ 50