بنابراين، براى تحقق حكومت جهانى عدالت، انسان بايد بكوشد و كوشش انسان، نتيجه نوع تربيت اوست. اگر انسان و افراد جامعه از تربيت والاى اجتماعى و سياسى برخوردار باشند و شخصيت آنها بنابر اقتضائات جامعه، متناسب با فرهنگ سياسى و اجتماعى تعالى يافته باشد، مسير بالندگى جامعه هموار خواهد بود و زمينه‌هاى لازم براى تحقق وعده‌هاى خداوند مهيا خواهد شد.

تربيت سياسى و انتظار

با توجه به عبارت معروف خواجه نصير الدين طوسى در كتاب تجريد الاعتقاد كه نوشته است: «وجوده لطف و تصرفه لطف آخر و عدمه منّا.» 34 مى‌توان گفت كه براى انتفاع از حضور امام، ميزان بينش و درك انسان‌ها تأثير فراوان دارد. ازاين‌رو، غيبت نتيجه عدم آمادگى و نبود شرايطى است كه افراد جامعه را از بهره بردن از امام معصوم عليهم السّلام باز مى‌دارد.

بنابر مجموع آيات و روايات در اين‌باره، انتظار تنها حالتى روانى نيست، بلكه احوال روحى جريان يافته‌اى است كه هم‌راه با تغيير و تحول به اقدام و عمل مى‌انجامد. ازاين‌رو، در روايات آن را افضل اعمال و نه افضل حالات بر شمرده‌اند. 35 اگر انسان خود را براى هم‌راهى با ولىّ خدا آماده نكرده باشد و از اهل سرعت و سبقت به‌شمار نيايد، عقب خواهد ماند. اهل بيت عليهم السّلام دستور داده‌اند كه براى ظهور بايد آماده شد؛ چون ظهور يك‌باره واقع مى‌شود. اصحاب امام زمان به علت آمادگى قبلى، به محض شنيدن نداى حضرت، همگى در مكه جمع مى‌شوند. امام صادق عليه السّلام در روايتى، مفاسد آخر زمان را كه برخى جنبه سياسى و اجتماعى دارد، بيان فرموده و در پايان با تأكيد بر خودسازى و تربيت اخلاقى و سياسى خطاب به راوى مى‌فرمايد:

در چنين موقعى مواظب خود باش. نجات را از خداوند بخواه ... بايد به سوى رحمت حق بشتابى تا از كيفرى كه آنها به واسطه سرپيچى از فرمان خدا مى‌بينند، بيرون آيى. بدان كه خداوند پاداش نيكوكاران را ضايع نمى‌گرداند و ان رحمة اللّه قريب من المحسنين. 36