گزيده مطالب‌

1. مطابق جهان‌بينى اسلامى، حاكميت مطلق از آن خداوند است، زيرا خالقيت، مالكيت، ربوبيّت و حقّانيت مختص به اوست.

2. حاكميت خداوند دو گونه است: تكوينى و تشريعى. تخلف از اراده تكوينى خداوند غير ممكن، ولى تمرّد از اراده تشريعى و قانون الهى ممكن است.

3. در فرهنگ اسلامى از «حاكميت» به «ولايت» نيز تعبير شده است. به همين جهت ولايت نيز دو صورت تكوينى و تشريعى دارد.

4. ريشه لغوى ولايت، قرب و اتصال مادى يا معنوى دو يا چند چيز است و به تناسب همين مفهوم كلمات هم‌خانواده آن در معانى صداقت، نصرت، محبت، زعامت و سرپرستى نيز به كار رفته‌اند.

5. هم ولايت تكوينى و هم تشريعى تنها با اعطا و اذن ولىّ مطلق (خداوند) تحقق مى‌يابد.

6. ولايت از نظر افراد تحت ولايت يا خاصه است يا عامه؛ ولايت خاصه نسبت به افراد خاصى مطرح است، اما در ولايت عامه، ولايت بر عموم افراد جامعه اعمال مى‌گردد.

7. مصاديق ولايت خاصّه عبارتند از: ولايت پدر و جدّ پدرى بر اولاد، ولايت قيمومتى، ولايت حاكم شرع، ولايت پسر بزرگ‌تر در انجام نماز و روزه قضاى پدر، ولايت اولياى ميت در تجهيز ميت، ولايت وارثان مقتول و ولايت متولّى وقف.

8. ولايت خاصه ناظر به سرپرستى امور افرادى است كه قادر به استيفاى حقوق خود نيستند درحالى‌كه در ولايت عامه، جامعه نياز به سرپرستى دارد نه افراد. اين ولايت هيچ‌گاه به معناى محجور دانستن افراد جامعه نيست.