توجه به شرايط سياسى خاص، اين موضوع با استقبال گسترده‌اى از سوى نويسندگان و مطبوعات روبه‌رو شد.[1] جامعه مدنى سوژه مناسبى بود كه در پناه آن هر كس هر چه را مطلوب مى‌پنداشت، با نام زيباى جامعه مدنى در جامعه سياسى عرضه نمايد.

تقريبا نود درصد كسانى كه به اين موضوع پرداخته‌اند، همان برداشت غربى را از جامعه مدنى ارائه نموده‌اند.[2] در كشور ما تا به امروز صدها مقاله در زمينه ظهور و تكامل جامعه مدنى، موانع رشد جامعه مدنى، معضل جامعه مدنى، تقويت جامعه مدنى و ... نوشته شده است. از اين‌رو، روشن شدن موضع دين نسبت به جامعه مدنى ضرورى به نظر مى‌رسد. با توجه به اين‌كه دين خود پايه‌گذار مدنيت است بايد ديد چه نسبتى ميان جامعه دينى و جامعه مدنى وجود دارد.

با بررسى مجموعه مقالات و نوشته‌ها در يك نتيجه‌گيرى كلى مى‌توان براى جامعه مدنى غربى، پنج ويژگى مهم را برشمرد و براساس همين ويژگى‌ها آن را به اختصار چنين تعريف نمود: جامعه مدنى جامعه‌اى است مبتنى بر قانونمدارى، تكثرگرايى، فردگرايى، نسبى‌گرايى و نفى ايدئولوژى.

ويژگى‌هاى جامعه مدنى‌

1. قانون‌مدارى‌

جامعه مدنى برخلاف جامعه بدوى، جامعه‌اى است كه قانون بايد در آن نهادينه شده، احترام به آن به صورت فرهنگ عمومى جامعه درآيد و همه‌چيز بر مدار قانون دور زند. اين ويژگى از اين نظر كه قانون، چه قانونى بايد باشد، ساكت است. اما با توجه به ويژگى‌هاى ديگر مى‌توان گفت: هرجامعه مدنى جامعه‌اى قانونمند است‌

[1] - در سال 1376 و 1377 نزديك به 260 مقاله در اين زمينه در مطبوعات كشور منتشر گرديده است( تازه‌هاى انديشه، شماره 6، ص 91).

[2] - ر. ك: كيان، شماره 33، آبان و آذر 1375.