پيوست سوم: دين و جامعه مدنى*

انقلاب شكوهمند اسلامى ايران كه بر پايه باورهاى عميق دينى استواره بوده و هست، الگوهاى تازه‌اى را به جهانيان نشان داد. شعارها، پيام‌ها و تفكرات اسلام ناب نه تنها در داخل كشور كه در سرتاسر جهان، شيفتگان حقيقت را به سوى خود جذب نمود و دين پس از قرن‌ها انزوا، در عرصه روابط بين‌الملل به صحنه آمد و ايفاگر نقشى غير قابل انكار و تأثيرگذار شد. تأثير انقلاب بر فرهنگ جهان معاصر را هيچ منصفى نمى‌تواند انكار نمايد. فرهنگ دينى در پرتو انقلاب اسلامى از حالت انفعالى بيرون آمد و با در دست گرفتن ابتكار عمل، پويايى و بالندگى خويش را به نمايش گذارد و در كنار اين بالندگى فرهنگى، صدور فرهنگ انقلاب در كشورهاى اسلامى و غير اسلامى نمايان گرديد. انقلاب اسلامى به خوبى نشان داد كه در جهان كنونى حرف‌هاى فراوانى براى گرفتن داد و نه تنها نيازمند وام گرفتن از فرهنگ غربى نيست، بلكه مى‌تواند با برخوردارى از فرهنگ غنى آنها را وام‌دار خود نمايد.

با وجود اين پس از گذشت يك دهه از انقلاب، برخى از اصطلاحات و عناوينى كه خاستگاه غربى دارند به تدريج در حوزه‌هاى فرهنگى ما طرح گرديدند كه از آن جمله مى‌توان از «جامعه مدنى» نام برد. پيشينه طرح جامعه مدنى به اوايل سال 1370 بر مى‌گردد. در اين مقطع، برخى مطبوعات مسئله جامعه مدنى را در قالب مقالات پراكنده‌اى مطرح كردند و به تدريج پرداختن به آن گسترش يافت. در سال 1376 با