درحالى‌كه هدف از تفكيك قوا در نظام سياسى اسلام بيشتر جنبه كارامدى دارد كه از ره‌گذر توزيع قدرت صورت مى‌پذيرد.

اينك روشن مى‌گردد كه مقايسه ميان دو نظام تفكيك قوا منهاى در نظر گرفتن مبانى اين نظام‌ها تا چه ميزان مشكل‌ساز و منحرف‌كننده است.

نكته قابل تأمّل ديگرى كه وجود دارد زير سؤال رفتن فلسفه اصلى تفكيك قوا با توجه به نقش احزاب سياسى در نظام‌ها مى‌باشد. در انگلستان به عنوان الگوى رژيم پارلمانى در دنيا، چه ميزان از فلسفه تفكيك قوا تحقق يافته است؟ قوه مجريه و دولت همواره در دست حزبى است كه اكثريت كرسى‌هاى پارلمان را تصاحب كرده است. اين قوا چقدر از يكديگر متمايزند؟ در ايالات متحده آمريكا به عنوان الگوى رژيم رياستى*- كه تقريبا؛ تفكيك مطلق قوا در آن وجود دارد-، قدرت در دست كيست؟ حزب دمكرات يا جمهورى‌خواه. در جهانى كه احزاب همواره درصدد قبضه كردن كرسى‌هاى پارلمان و به دست گرفتن دولت در زمان واحدند و اكثرا نيز ميان قواى حاكم در نظام‌ها به سبب وابستگى حزبى همسويى وجود دارد آيا ديگر مى‌توان ادعا نمود كه قوه‌اى، قوه ديگر را كنترل مى‌كند؟ يا واقعيت آن است كه قواى حاكم، همگى تحت كنترل يك حزبند كه سياست‌هاى خود را به آنها ديكته مى‌كند.[1]

3. طبقه‌بندى براساس احزب سياسى‌

امروزه در جوامع سياسى، علاوه بر نهادهاى سياسى حكومتى و موازين حقوق اساسى كه ترسيم‌كننده رژيم‌هاى سياسى‌اند، بى‌ترديد نهادهاى سياسى غير حكومتى و واسطه‌اى، به ويژه احزاب نيز در تركيب رژيم‌ها و تأثيرگذارى بر جريان‌

[1] جهت اطلاع بيشتر، ر. ك: حسين جوان آراسته،« بازخوانى امامت، حكومت و توزيع قدرت در قانون اساسى»، فصلنامه حكومت اسلامى، شماره 22.