در تضاد و ناسازگارى‌اند. حتى در جامعه‌هاى اسلامى، بر اثر اختلاف افكار و برداشتهاى گوناگون از دين و مذهب، تضادهاى فراوان پديد مى‌آيد، و راهها و شيوه‌هاى گوناگون و متفاوتى در رفتارهاى فردى و اجتماعى ديده مى‌شود. ازاين‌رو، در نوع اين اجتماعات انسجام و يگانگى ديده نمى‌شود. و همدلى و همسويى كه لازمه استوارى و پيشرفت يك امت و ملت است كمتر به چشم مى‌خورد. جامعه‌ها در ظاهر آراسته و استوار است و به حيات خويش ادامه مى‌دهد، ليكن در باطن اوضاع و مسائل زيربنايى جامعه اگر دقت شود از هم پاشيده و متلاشى و متزلزل است و دوام و پايندگى ندارد.

نوع مردم در اين اجتماعات به جاى هميارى و همفكرى، به كوبيدن هم مشغولند، و كمر به نابودى يكديگر بسته‌اند، و يكديگر را خوار و زبون مى‌سازند.

امام على «ع»:

* ... و واأسفا من فعلات شيعتنا، من بعد قرب مودّتها اليوم، كيف يستذلّ بعدى بعضها بعضا و كيف يقتل بعضا ... كلّ حزب منهم اخذ منه بغصن، اينما مال الغصن مال معه ...[1]

- ... اى افسوس از رفتار شيعيان ما، پس از امروز كه اينگونه باهم دوستند و نزديكند، چگونه پس از من بعضشان برخى ديگر را خوار مى‌سازد و برخى برخى ديگر را مى‌كشد ... هردسته و گروه از ايشان به شاخه‌اى در مى‌آويزد، و به هرسوى كه آن شاخه خم شد او نيز خم مى‌شود ...

9- كنار گذاشتن اصول و چنگ زدن به فروع‌

از نابسامانيهاى عميق و زيانبار در دوران پيش از ظهور، غفلت از مسائل اصولى و زيربناها و علل و عوامل اصلى صلاح و فساد در جامعه‌ها است. انسانها به مسائل كم‌

[1] -« بحار» 51/ 122.