شرط عدالت و وثاقت در ثبوت ولايت مؤمنان‌

[مى‌خواهيم بدانيم آيا در ثبوت ولايت مؤمنان در اموال يتيمان، عدالت اعتبار شده، يا تنها موثّق بودن كافى است.]

البتّه مقتضاى حديث اسماعيل، معتبر دانستن عدالت است، ولى بنا بر حديث سمّاعه موثّق بودن كافى است. در اينجا اگر قايل شويم كه در امورى مانند خريد و فروش و تصرّفاتى ديگر از اين قبيل كه متضمّن نقل و انتقال چيزى باشد عدالت معتبر است و در امورى مانند تقسيم اموال و جدا ساختن اموال مشترك ميان صاحبان آنها وثاقت كافى است، استنباط صحيحى كرده‌ايم و اشكالى در گفتار ما نيست. امّا اگر بگوييم آنچه از اين دو دليل روايى [حديث صحيح اسماعيل و حديث موثّق سمّاعه‌] استفاده مى‌شود اعتبار يك وصف در تمام تصرّفات است، در آن صورت، با وجوه زير روبرو مى‌شويم:

1) آيا وثاقت اعتبار شده است، و عدالت تنها به منظور تأكيد وثاقت آمده است، هرچند به جهت مناسبت با آن مقام باشد؟

2) يا اينكه عدالت معتبر است، و وثاقت، هرجا به نحو اطلاق عنوان شود، به همان معناى عدالت است؟ كما اينكه برخى گفته‌اند در اين روايات، وثاقت در معناى عدالت استعمال شده است.

3) يا اينكه بگوييم نه عدالت و نه وثاقت، هيچ‌يك، موضوعا اعتبار نشده است، بلكه به عنوان دو راه مطرح شده‌اند كه بنا بر مصلحت ايتام صغير مى‌توان از اين دو راه در مال آنان تصرّف كرد؟

اينك به بررسى اين وجوه مى‌پردازيم: