خود را اهل «كتاب» و بقيه را «امّى» مى‌دانستند و با جمله‌ «نحن ابناء الله و احبائه»[1]، كرامت را مخصوص به خود دانسته و به ديگران به عنوان موجوداتى كه در مرتبه پايين‌ترى از ارزش‌هاى انسانى قرار دارند، مى‌نگريستند.[2] مقررّات و قوانين اسلامى نيز به خوبى از عنايت و توجه اسلام به ارزش‌هاى انسانى حكايت دارد؛ مثلا گرچه در نظام ارزشى اسلام، قبول اسلام به عنوان تسليم در برابر دين حق و ايمان به آن، جايگاه والايى دارد، ولى در جايى كه مسلمان به دروغ و خيانت متّهم است و كافر به صدق و امانت شناخته شده است، از نظر حقوق اسلامى، شهادت و گواهى اين كافر، بر آن مسلمان مقدم است.[3] چنين مواردى نشان مى‌دهد كه از نظر اين مكتب، اظهار اسلام، به معناى آراستگى به تمام ارزش‌ها نيست؛ چه اين‌كه كفر هر كافرى هم موجب ناديده گرفتن ارزش‌ها و فضايل او در جامعه اسلامى نمى‌شود.

اسلام و آرمان‌هاى بشرى‌

هم‌چنين اسلام به آرمان‌هاى فراگير بشرى، ارج مى‌نهد. ازاين‌رو، اقدام براى رفع نيازهاى همه انسان‌ها را با ارزش تلقى مى‌كند؛ زيرا همه مردم را «عيال» خداوند مى‌داند، و محبوب‌ترين انسان‌ها را در نزد خدا سودمندترينشان نسبت به ديگران مى‌شمارد. پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود:

الخلق كلهم عيال الله و احبّهم اليه انفعهم لهم.[4] لذا در اين مكتب، از همه مسلمان‌ها خواسته‌شده است كه به يارى تمامى مظلومان بشتابند كه به فرموده پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم:

من سمع رجلا ينادى يا للمسلمين و لم يجبه فليس بمسلم؛[5] هركس نداى مظلومى را بدون پاسخ گذارد، مسلمان نيست.

[1] - مائده( 5) آيه 18.

[2] - محمد حسين طباطبائى، الميزان، ج 3، ص 261.

[3] - ر. ك: محمد حسن نجفى، جواهر الكلام، ج 28، ص 347 در نقل ديدگاه علامه حلّى در تذكره.

[4] محمد بن يعقوب كلينى، كافى، ج 2، ص 164؛ ر. ك. حر عاملى، وسائل الشيعه، ج 11، ص 28.

[5] محمد بن يعقوب كلينى، كافى، ج 2، ص 164؛ ر. ك. حر عاملى، وسائل الشيعه، ج 11، ص 28.