2. متفكران اسلامى و همبستگى دين و دولت‌

موضوع رابطه دين و دولت، و پيوند شريعت و سياست، در آثار متفكران اسلامى سابقه‌اى طولانى دارد. اگرچه اين بحث، در محدوده خاص «شريعت اسلام» نيز قابل بررسى است- و در فصل دوم به آن خواهيم پرداخت- ولى دانشمندان اسلامى، مسئله را در سطحى وسيع‌تر و با بينشى گسترده‌تر مورد مطالعه قرار داده‌اند، كه در اين‌جا به اجمال به آن مى‌پردازيم.

1- فارابى‌

از نخستين حكماى اسلامى، كه در آثار خود به تحقيق در مباحث سياسيت و حكومت پرداخته، و درصدد ارائه الگويى براى مدينه فاضله برآمده است، «فارابى» است.

فارابى در «السياسة المدنيه»، پس از بيان مبادى مدينه فاضله، به تشريح نظام اجتماعى آن مى‌پردازد. از ديدگاه او، نظام مدينه فاضله، بر قاعده وحى قرار دارد و تنها از اين راه است كه مى‌توان كمال انسان و راه وصول به آن‌را شناخت.

خلاصه استدلال وى در اين‌باره چنين است:

چون هدف از آفرينش انسان اين است كه به سعادت نهايى نايل شود، ازاين‌رو، براى دست‌يابى به اين هدف، ابتدا بايد سعادت را بشناسد و آن‌را نصب العين خود قرار دهد،