اين حقيقت كه ايمان دينى و تعهّد مذهبى، منشأ قدرت فوق‌العاده، و وابستگى بدان، اتصال به يك منبع تحرّك‌آفرين، نشاطبخش و انرژى‌زا است، مورد تأكيد قرآن بوده، و از زبان انبيا گوشزد شده است. علاوه بر آن، شواهد تاريخى فراوانى نيز گواه آن است.

حفظ و پايدارى اين خصلت در جامعه اسلامى، و عينيت يافتن آن در تاروپود نظام اجتماعى، بستگى به ميزان اعتقاد و ايمان كارگزاران حكومت و متوليان دولت دارد و البته در ميان آنان، رهبر و زمامدار، نقش و تأثير بيش‌ترى مى‌تواند داشته باشد و نمى‌توان توقع داشت كه بدون اين امتياز، حركت كلى جامعه، به سوى معيارهاى مورد قبول مكتب و الگوهاى ارائه‌شده از سوى آن باشد.

2. تقوا و كنترل قدرت‌

شخصى كه در موضع رهبرى قرار مى‌گيرد، قدرت نظام اجتماعى را به دست مى‌آورد. چنين قدرتى، هر چند لازمه رهبرى و ابزار لا ينفك آن است، ولى در عين حال، آفت آن نيز شمرده مى‌شود و در اثر اين آفت، چه بسا رهبرى سازند و خلّاق، به رهبرى ويرانگر و تباه‌كننده‌تبديل مى‌شود.

جلوگيرى از مخاطرات قدرت، موضوع بحث دانشمندان علوم اجتماعى است؛ چه اين‌كه ارائه سيستمى كه اين مخاطرات را به حداقل برساند، دل مشغولى متفكران علوم سياسى است. اين تجربه مكرّر در نظام‌هاى سياسى، كه دموكراسى به ديكتاتورى تبديل مى‌شود، اهميت مسئله را نشان مى‌دهد و همين نقطه كور باعث شده است كه توزيع قدرت، به جاى تمركز آن، محدوديت قدرت به جاى مطلق بودن آن، و ايجاد رقابت در قدرت به جاى انحصارى بودن آن، مطرح شود.

از يك سو، اين سخن لرداكتن در همه‌جا مى‌پيچيد كه «قدرت موجب فساد مى‌شود، و قدرت مطلق موجب فساد مطلق.»[1] و از سوى ديگر، جامعه‌شناس‌

[1] - استيون لوكس، قدرت فرّ انسانى يا شر شيطانى، ترجمه فرهنگ رجائى، ص 365.