هركس قيام كند و مردم را به خود فرا خواند، درحالى‌كه داناتر از او در ميان آن‌ها باشد، گمراه و بدعت‌گذار است.

8- و در روايتى ديگر مى‌فرمايند:

من دعا الناس الى نفسه و فيهم من هو اعلم منه فهو مبتدع ضال؛[1] هركس مردم را دعوت به خويش كند، با اين‌كه اعلم از او ميان آن‌ها وجود دارد، بدعت‌گذار گمراه است.

9- پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرمودند:

ان الرياسة لا تصلح الّا لاهلها، فمن دعا الناس الى نفسه و فيهم من هو اعلم منه لم ينظر اللّه اليه يوم القيامة؛[2] رياست، در صلاحيت افراد شايسته آن است، پس هركس كه مردم را به سوى خود بخواند درحالى‌كه اعلم از او ميان آن‌ها باشد، خداوند در قيامت به او نظر نمى‌افكند.

10- امير المؤمنين عليه السّلام مى‌فرمايند:

انهم قد سمعوا رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم يقول عودا و بدا: و ما ولّت امة رجلا قط امرها و فيهم من هو اعلم منه الّا لم يزل امرهم يذهب سفالا حتى يرجعوا الى ما تركوا؛[3] آن‌ها پيوسته از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم شنيده‌اند كه مى‌فرمود: هرگز فرمانروايى امتى را فردى به عهده نگرفت، درحالى‌كه اعلم از او در ميانشان بود، مگر آن كه دائما وضع آنان رو به وخامت و پستى مى‌رفت، تا به آن‌چه ترك كرده بودند، بازگردند.

تحليل و بررسى‌

تعبيرات متعددى كه در كتب حديث به چشم مى‌خورد، مضمون اين سخن پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم را به اثبات مى‌رساند كه غير اعلم، شايستگى رهبرى امت را ندارد. و از آن‌جا كه اين مضمون در نقل‌هاى حديثى فراوانى وارد شده است، نسبت به صدور آن از آن حضرت،

[1] - ابن شعبه حرانى، تحف العقول، ص 375.

[2] - شيخ مفيد، اختصاص، ص 251.

[3] - كتاب سليم بن قيس، ص 148.