و تحمّل بالايى برخوردار نباشد، از تدبير امور و چاره‌جويى مشكلات درمانده شده، دولت و ملت را به تباهى مى‌افكند.[1] در آيات قرآن نيز اشاراتى به خصلت‌هاى لازم رهبرى ديده مى‌شود؛ مثلا درباره «طالوت» كه از طرف خداوند به فرمانروايى برگزيده شد، قرآن نقل مى‌كند كه عده‌اى به واسطه تنگدستى، صلاحيت رهبرى‌اش را مورد ترديد و انكار قرار دادند؛ ولى به آن‌ها پاسخ داده شد:

ان اللّه اصطفاه عليكم و زاده بسطة فى العلم و الجسم؛[2] خداوند او را از لحاظ دانش و نيروى بدنى، برترى داده است.

و به اين وسيله، به آنان كه از رهبرى طالوت، به بهانه آن كه او از توانگران و ثروتمندان نبوده و از طبقات مرفّه جامعه انتخاب نشده، سرباز مى‌زدند، و در اثر فرهنگ غلط و منحطشان، ثروت را براى صلاحيت رهبرى لازم مى‌شمردند، هشدار داده شده است كه آگاهى و توانايى، سرنوشت رهبرى را رقم مى‌زند.

قرآن از زبان حضرت يوسف عليه السّلام نقل مى‌كند كه او شايستگى‌اش براى خزانه‌دارى مصر را به دو ويژگى «حفظ» و «علم» مستند نمود:

اجعلنى على خزائن الارض انى حفيظ عليم.[3] اين سخن بدان معنا است كه من در حسابدارى، توانا و آگاهم‌[4] و يا من توان نگهدارى خزانه، و آگاهى به سياست‌هاى مالى دارم.[5]

ديدگاه متفكران اسلامى‌

شرايط حاكم و زمامدار، در حكمت، كلام و فقه اسلامى مورد بحث متفكّران‌

[1] - ابن ميثم بحرانى، شرح نهج البلاغه، ج 5، ص 338.

[2] - بقره( 2) آيه 249.

[3] - يوسف( 12) آيه 55.

[4] - ابو الفتوح رازى، تفسير روض الجنان، ج 11، ص 96.

[5] - زمخشرى، تفسير كشاف، ج 2، ص 482.