پيام‌هاى حيات اسلام، از صحنه زندگى بشر محو مى‌گردد.

نقش دولت اسلامى در برنامه‌هاى عبادى‌

در هريك از برنامه‌هاى عبادى، ويژگى‌هايى وجود دارد كه به ناچار، مديريتى كارآمد و توانمند مى‌طلبد. اين مديريّت كه نس‌ءوليت‌هاى برنامه‌ريزى، اجرا و كيفر متخلفان را به عهده دارد، نمى‌تواند چيزى جدا از دولت و حكومت باشد. ازاين‌رو، در بخش‌هاى مختلف عبادات اسلامى، از مسئوليت‌هاى «امام مسلمسن» و «حاكم اسلامى» سخن به ميان آمده است كه در اين‌جا به برخى از آن‌ها مى‌پردازيم:

1. وحدت، هماهنگى و انسجام‌

نظر اسلام، در برگزارى و انسجام عبادات، بر هماهنگى و نظم است، اين هماهنگى در برخى از موارد، به شكل يك دستور فردى، و چه بسا به صورت غير الزامى و «حكم استحبابى» مطرح شده است؛ ولى در مواردى هم، شكل عمومى و حتمى دارد كه از سوى پيشواى مسلمانان اعمال مى‌شود؛ مثلا در روزه، تشخيص اين‌كه چه روزى عيد فطر بوده و مسلمانان بايد به روزه‌دارى پايان دهند، با تفحّص از سوى حاكم اسلامى و حكم امام، انجام مى‌گيرد. در صدر اسلام نيز مسلمين با روزه پيامبر، روزه مى‌گرفتند، و هر روز را كه آن حضرت افطار مى‌كردند، آنان نيز روز عيد مى‌دانستند.[1] به تعبير شيخ طوسى:

در سيره نبوى ثابت است كه رؤيت هلال، بر عهده رسول خدا بود و پيامبر متصدّى پيگيرى آن بود.[2] پس از آن نيز اين كار به وسيله كسانى كه زمام امور جامعه را در دست داشتند و خليفه شورده مى‌شدند، انجام مى‌گرفت و در سطح جامعه، به صورت قوىّ و

[1] - جامع احاديث الشيعه، ج 9، ص 235.

[2] - شيخ طوسى، تهذيب الاحكام، ج 4، ص 155.