2- 4) نظر اسلام درباره حق قانونگذارى‌

كاملترين و جامعترين دين آسمانى و الهى اسلام است كه همه شئون زندگى انسان را، چه فردى و چه اجتماعى، در برگرفته و براى حيات دنيوى و اجتماعى و اخروى وى برنامه دارد. احلام اسلام دو دسته هستند: يك دسته احكام اخلاقى كه زندگى فردى انسان را مورد توجه قرار داده‌اند و دسته ديگر، احكام حقوقى و اجتماعى كه به ارتباط فرد در قبال ديگران و وظيفه افراد در برابر حقوق يكديگر توجه دارد. اسلام در مورد مسأله قانونگذارى نظريه خاصى دارد كه به آن خواهيم پرداخت.

1- 2- 4) ناتوانى عقل در تدوين قوانين صحيح‌

قانون مطلوب از ديدگاه اسلامى داراى اين ويژگى خاص است كه علاوه بر ملاحظه مصالح اجتماعى و دنيوى مردم، بايد مصالح اخروى را نيز لحاظ كند تا افراد جامعه در سايه آن قوانين، سعادت ابدى را به دست آورند. تأمين چنين خصوصيتى در قانون، به هيچ وجه از عقل بشر عادى ساخته نيست؛[1] چرا كه درك مصالح اخروى قابل تجربه نيست. توضيح آنكه، عقل براى اينكه عليت يك چيز را نسبت به چيز ديگر درك كند آن را مورد تجربه قرار مى‌دهد. عقل براى آنكه بداند قانونى داراى مصالح دنيوى هست يا نيست، آن را تجربه مى‌كند و به آن پى مى‌برد. امّا در مورد اينكه اين قانون چه تأثيرى در سعادت ابدى افراد بشر دارد، امكان تجربه كردن وجود ندارد. نكته ديگر آنكه، عقل انسان حتّى در درك مصالح دنيوى قانون نيز دچار مشكل است. شاهد اين ادعا، تغيير روز به روز قوانين است؛ زيرا بعد از مدتى ناتوانى آنها در تأمين مصالح دنيوى به اثبات مى‌رسد.[2]

[1] - ر. ك. به: على ربانى گلپايگانى، دين و دولت، ص 35 به بعد.

[2] - ر. ك. به: مصباح يزدى، حقوق و سياست در قرآن، ص 96.