غلط و خلاف عقل از جمله: تثليت، رهبانيّت، فروش گناه و خريد بهشت و گرفتن ماليات در قبال آن، در الهيات آن به وجود آمده بود كه حتّى به عنوان عقايدمسلّم و رسمى شناخته‌شده‌بود و همه ملزم‌به قبول‌آن بودند.[1]

2- 2) علم ستيزى‌

تعارض بين كشفيات جديد و تفكّرات تأييد شده از طرف كليسا، عامل ديگرى است كه بايد به آن توجه كرد. بعضى از نظريّات حتّى در مورد علوم طبيعى مطرح شده بود كه مورد تأييد دستگاه كليسا قرار گرفته و نوعى جزم گرايى نسبت به آن تفكّرات وجود داشت و حتّى آنها را جزء اعتقادات قرار داده و مخالفت با آن نظريّات را حرام و گناهى نابخشودنى مى‌شمرد. در حالى كه با كشفيات جديد، ابطال آنها به وضوح روشن بود و تفكّرات خلاف آنها را متزلزل مى‌كرد.

يكى از تفكّرات مورد تأييد كليسا، ادعاى مركزيّت براى كره زمين توسط ارسطو بود كه بطلميوس (در قرن دوم) آن را تأكيد كرده. و كليسا آن را جزء تعاليم انجيل قرار داده بود.[2] در حالى كه با كشفيات جديدى كه توسط كوپرنيك (1543) صورت گرفت، نظريه ارسطو باطل و مركزيت خورشيد ثابت شد.

يكى ديگر از تفكّرات كليسا آن بود كه طرف ديگر زمين قابل سكونت و آبادى نيست. كليسا عدم باور اين موضوع را خلاف عقل و مخالفت با آن را جرم مى‌دانست. حتى بعضى از كشيشان گفته‌اند: «براى كسانى كه قائل به مسكون و آباد بودن آن طرف زمين باشند نجات از آتش غيرممكن است ... مى‌گفتند ديوانگى است كه معتقد به اشخاصى بود كه واژگونه راه روند و در آنجا درختانى باشد كه واژگونه رويد ...».[3]

[1] - راسل، تاريخ فلسفه‌غرب، ج 2، ص 667.

[2] - جان‌ناس، تاريخ جامع‌اديان، ص 667.

[3] - توفيق الطويل، دين و فلسفه، ص 219.