در آياتى از قرآن‌كه درباره فلسفه دين و نبوّت نازل‌شده، يكى‌از اهداف پيامبران الهى، برقرارى عدالت اجتماعى در جامعه بيان شده است.

«لَقَدْ ارْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ انْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْميزانَ لِيَقُومَ النّاسُ بِالقِسْطِ؛ ما رسولان خود را با معجزاتى آشكار فرستاديم و بر آنها كتاب و ميزان را نازل كرديم تا مردم براى برپايى عدالت قيام كنند.»[1]

دو صورت براى برقرارى عدالت توسط پيامبران الهى متصور است؛ اوّل آنكه، پيامبران الهى راه برقرارى عدالت و معيارهاى قسط را به مردم نشان دهند و آحاد مردم به اين احكام عمل نمايند تا عدالت اجتماعى بر جامعه حكمفرما شود. به عبارت ديگر؛ عدالت به صورت خود جوش بر جامعه اسلامى حاكم شود. دوم آنكه، پيامبران برنامه هايى براى برقرارى عدالت اجتماعى در ابعاد مختلف ارائه دهند و خود بر اجراى آنها برنامه‌ها نظارت كنند. در واقع؛ علاوه بر پند و اندرز، با استفاده از اهرم حكومت، عدالت اجتماعى را در اقسام مختلف آن، پياده كنند.[2]

صورت اوّل راهى است آرمانى، امّا فراگير نيست. افرادى همواره در جامعه وجود دارند كه با پند و اندرز نمى‌توان آنها را به اقامه عدالت واداشت، بلكه نياز به اهرم قدرت است. بنابراين پيامبران از هر دو راه براى برقرارى عدالت در جامعه استفاده مى‌كردند؛ هم با پند و اندرز و هم استفاده از تشكيلات حكومتى، مگر در زمانى كه شرايط و زمينه مناسب براى تشكيل حكومت و استفاده از اهرم قدرت فراهم نباشد. پيامبر (ص) براى برقرارى عدالت‌اقتصادى و اجتماعى علاوه بر پند و اندرز، حكومت تشكيل داد و برنامه‌هاو احكامى را كه دين براى برقرارى عدالت اقتصادى و قضايى وضع كرده بود با استفاده از تشكيلات حكومتى، اجرا فرمود.[3]

[1] - سوره‌حديد، آيه 25.

[2] - ربانى‌گلپايگانى، دين‌و دولت، ص 43.

[3] - ر. ك. به: مطهرى، مجموعه آثار، ج 4، ص 386.