ارزيابى كارآمدى انقلاب اسلامى‌

قضاوت پيرامون موفقيت و كارآمدى يك پديده خاص اعم از كشور، نظام سياسى يا انقلاب براساس سه شاخصه" اهداف"،" امكانات" و" موانع" آن پديده مشخص مى‌گردد. هر قدر پديده‌اى با توجه به سه شاخصه مذكور در تحقق اهدافش موفق باشد به همان مقدار تواناتر و كارآمدتر است. افزون بر اين چهار نظريه شاخص در باب سنجش كارآمدى وجود دارد[1] كه عبارتند از:

أ. نظريه توفيق‌

بر اساس اين نظريه، هر سيستم يا حكومتى براى بررسى كارآمدى خود بايد توفيقات نهايى خود را مورد ارزيابى قرار دهد. منظور از توفيقات نهايى، رسيدن به اهداف است، فارغ از اينكه ابزارها و روش‌هاى نيل به اهداف كدامند و چگونه به دست آمده‌اند. آنچه مهم است مجموعه توفيقاتى است كه نقداً به دست آمده‌اند. منظور از اهداف نيز در اين نظريه، اهداف جزيى نيست؛ بلكه اهداف اصلى و مهم و به عبارت دقيق‌تر؛ اهداف ذاتى مورد نظرند.[2]

اشكال اين تئورى اين است كه اولًا؛ معيار دقيقى براى اندازه گيرى ميزان توفيق غالباً در دست نيست. ثانياً؛ اهداف قابل اندازه گيرى نمى‌باشد.

[1]. جهت آشنايى كامل با نظريات مطرح در زمينه كارآمدى ر. ك: تجربه كارآمدى حكومت ولايى، على ذوعلم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامى، 1385؛ محمدجواد لاريجانى، مشروعيت و كارامدى، تهران: سروش، 1374.

[2]. براى مثال در فلسفه سياسى‌هابز، هدف ذاتى دولت، رسيدن به امنيت و استقرار آن در جامعه است؛ مهم نيست كه دولت از چه راهى به اين هدف مى‌رسد، مهم دستيابى به امنّيت و استقرار آن در جامعه است. رك: محمدجواد لاريجانى، مشروعيت و كارامدى، تهران: سروش، 1374، صص 36- 33.