نبوت و حكومت‌

ولايت و حاكميت منحصر به خداوند است و ولايت پيامبران ناشى از ولايت الهى است. در قرآن كريم مى‌خوانيم: وَ مَا آتاكُمُ الْرَّسُولُ فَخُذُوُه وَ مَانَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا[1]؛ و آنچه را فرستاده [او] به شما داد، آن را بگيريد و از آنچه شما را بازداشت، باز ايستيد. در اين آيه اطاعت و پذيرش ولايت پيامبر بر همگان ضرورى قلمداد شده است. اما آيا زعامت و رهبرى سياسى، و تشكيل حكومت نيز بخشى از شئون رسالت پيامبران به شمار مى‌رود؟ و آيا همه پيامبران مأمور به تشكيل حكومت بوده‌اند؟ پاسخ به اين پرسش در گرو تأمل در سيره پيامبران پيشين است.

نگاهى به كارنامه پيامبران حكايت‌گر اهتمام آنان نسبت به سياست و حكومت است. وقتى مكتبى براى يكايك افراد جامعه برنامه دارد، به طور طبيعى براى كل جامعه و چگونگى رفتار جمعى آنان نيز بر نامه دارد. اگر دين مبيّن رابطه فرد و خدا، و فرد و جامعه است، بى‌ترديد راهى جز برپايى حكومت كه به مثابه ضمانت اجراى احكام و دستورالعمل‌هاى آن مكتب قلمداد مى‌گردد، ندارد. نمى‌توان تصور كرد مكتبى دستورالعمل براى افراد جامعه داشته باشد اما نسبت به حكومت سخنى نداشته باشد. وضع قوانين، بدون حكومت يا ضمانت اجرا با عدم وضع آنها تفاوتى ندارد. لذا هدف مكاتب الهى برپايى حكومت براى اجراى احكام الهى است.

از ادله‌اى كه متكلّمان اسلامى بر ضرورت نبوت ارايه كرده‌اند نيز مى‌توان دريافت كه هدف مهم رسالت پيامبران تنظيم روابط اجتماعى و تأسيس نظام حكومتى بر پايه قانون الهى است؛ زيرا تعليم و تربيت بدون‌

[1]. حشر 59، 7.