مسأله 2- طواف نساء و نمازش هرگز ركن نيست، نه در حج و نه در عمره مفرده، در عمره مفرده هر قدر بخواهد ظاهراً مى‌تواند تأخيرش بياندازد، ولى در حج چون از واجبات حج است و زمان حج هم برحسب آيه محدود به آخر ذيحجه‌الحرام است واجب است در همان ذيحجه انجامش دهد، ولى اگر عمداً تأخيرش انداخت حج را فاسد نمى‌كند، فقط اثرش اين است كه زن و مرد بر يكديگر حرام مى‌مانند، پس اگر بعداً انجامش داد به هم حلال مى‌شوند گرچه در اين تأخير گناه كرده، و اگر از مكه بيرون رفته در صورت امكان بايستى خودش برگردد و انجامش دهد، والّا نائب بگيرد و كافى است، و اين اعم است از كسى كه معذور بوده يا عمداً ترك كرده و در معذور ظاهراً فرقى بين جاهل و ناسى نيست گرچه بعضى علما فرموده‌اند كه ناسى اگر هم بتواند خودش برگردد مى‌تواند نائب بگيرد و كافى است، ولى دليل روشنى بر اين فتوى نيست.

مسأله 3- در حج قرآن و افراد به اجماع علما و تصريح بعضى احاديث معتبره مى‌توان طواف و سعيش را بدون عذر تا آخر ذيحجه تأخير انداخت، چنان كه جائز است بدون عذر بر وقوف عرفه نيز مقدم داشت، ولى در حج تمتع بدون عذر نمى‌تواند مقدم دارد، مگر آنكه طواف پس از عيد به عللى برايش غيرممكن يا خيلى سخت باشد كه اگر پيش از عرفه انجامش ندهد نمى‌تواند بعد از عيد تا آخر ذيحجه انجام دهد كه در اين صورت طواف و سعى حج را مى‌تواند و احياناً هم واجب است مقدم دارد، مانند حائض يا مريضى كه از امكان طواف و سعى پس از عيد مأيوسند يا به طور حتم معذورند، ولى اگر پس از عيد امكان تجديد داشتند ظاهراً بايستى تجديد كنند و دست كم احتياط لازم است.

مسأله 4- در جاهائى كه جائز يا واجب است طواف حج را جلو اندازد لازم است برحسب نصوص سعى را هم به جا آورد، ولى ظاهراً طواف نساء را بايستى‌