فرموده‌اند:

فان لم يكن له مال رجعت الجناية على امام المسلمين لانّهم يؤدّون اليه الجزية و هم مماليك للامام‌[1].

در عصر خليفه دوم، كه اقليّت‌هاى دينى سوريه به حكومت اسلامى جزيه پرداخت مى‌كردند، با اعلان جنگ امپراتور روم به مسلمانان، ابو عبيده، حاكم سوريه بزرگان يهود و نصارى را خواست و دستور دارد كه مبالغ جزيه را اعم از طلا و نقره به آنان پس دهند و خاطرنشان كرد كه مبلغ فوق در مقابل تعهد حكومت اسلامى در مقابل اقليّت‌ها بوده و ممكن است با شروع جنگ حكومت اسلامى نتواند به تعهد خود عمل نمايد؛ چرا كه احتمال شكست وجود دارد.

بنابراين، دريافت وجه مزبور از نظر شرعى صحيح نيست‌[2].

ج. قصاص‌

قانون قصاص در جوامع پيش از اسلام با شدّت بيشتر، اما به صورت تبعيض‌آميز رايج بود[3]. اما دين مبين اسلام اصل و نه ضرورت آن را پذيرفت:

من قتل مظلوما فقد جعلنا لوليه سلطنانا فلا يسرف فى القتل انّه كان منصورا[4].

قصاص مايه حيات‌

از آن‌جا كه اسلام به انسان به عنوان «خليفة اللّه» مى‌نگرد و او را داراى حقوقى، از جمله حق زيستن مى‌داند، اهتمام بسيارى نسبت به زنده ماندن انسان و نريختن خون بى‌گناهى مصروف داشته است. بنابراين، از منظر قرآن كريم،

[1] - وسائل الشعيه، ج 19، ص 300، ابواب العاقلة، باب 1، حديث 1.

[2] - ر. ك، بلاذرى، فتوح البلدان، ص 187، به نقل از: محمد تقى جعفرى، تكاپوى انديشه‌ها، ص 14.

[3] - قوانين جزايى روم قديم مجازات قصاص و انداختن در قفس درندگان يا ميخكوب بر صليب را تنها براى طبقه محروم و فقير وضع كرده بود و براى قاتل از طبقه اشراف تنها مجازات تبعيد در نظر گرفته شده بود.

[4] - سوره اسراء، آيه 33.