مجرمان حرفه‌اى صورت گيرد.

البته انگيزه‌هاى مزبور تداخل پذيرند و مى‌توان آنها را در دو انگيزه كلى- يعنى: جلوگيرى از جرم و تشفّى‌خاطر- جمع كرد، چنان‌كه شهيد مطهرى مى‌نويسد:

فايده اين گونه مجازات‌ها دو چيز است:

الف) يكى جلوگيرى از تكرار جرم به وسيله خود مجرم با ديگران از طريق رعبى كه كيفر دادن ايجاد مى‌كند و به همين جهت، مى‌توان اين نوع از مجازات را «تنبيه» ناميد؛

ب) فايده ديگر، تشفى و تسلّى‌خاطر ستم‌ديده است و اين در مواردى است كه از نوع جنايت و تجاوز به ديگران باشد[1].

ايشان سپس درباره فلسفه روانى انگيزه تشفّى‌خاطر مى‌نويسد:

حس انتقام‌جويى و تشفّى‌طلبى در بشر بسيار قوى است و در دوره‌هاى ابتدايى و جامعه‌هاى بدوى ظاهرا قوى‌تر بوده است. اگر جانى را از طريق قانون، مجازات نمى‌كردند، تباهى و فساد بسيارى در جامعه پديد مى‌آمد، اين حس هم‌اكنون هم در بشر هست. نهايت اين‌كه در جوامع متمدن، اندكى ضعيف‌تر يا پنهان‌تر است. انسان ستم‌ديده دچار عقده روحى مى‌گردد. اگر عقده او خالى نگردد، ممكن است به‌طور آگاهانه يا ناآگاهانه، روزى مرتكب جنايت گردد، ولى وقتى كه ستمگر را در برابر او مجازات كنند، عقده‌اش باز مى‌گردد و روانش از كينه و ناراحتى پاك مى‌شود. قوانين جزايى براى تربيت مجرمين و براى برقرارى نظم در جامعه‌ها ضرورى و لازم است؛ هيچ چيز ديگرى نمى‌تواند جانشين آن گردد[2].

6. توجه به معنويت فرد و جامعه:

دين مبين اسلام غايت مهم ديگرى از مجازات را نيز، مورد نظر قرار داده كه ماهيت آن نه حفظ منافع مادى انسان و اجتماع، بلكه سوق دادن انسان به سوى كمالات اخلاقى و معنوى است.

[1] - مجموعه آثار، ج 1، ص 225.

[2] - مجموعه آثار، ص 226/ همو، آشنايى با قرآن، ج 3، ص 155.