درس يازدهم: ولايت سياسى پس از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله‌

در درس گذشته به اين نكته اشاره كرديم كه ولايت سياسى پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم براساس نصّ شرعى و وحى الاهى اعطا شده بود و مبدأ مشروعيت اين ولايت، خواست و فرمان الاهى بود. اكنون پرسش آن است كه آيا در تعاليم اسلام و نصوص دينى در باب شكل نظام سياسى مسلمانان و نحوه توليت سياسى امّت پس از وفات رسول اللّه صلّى اللّه عليه و اله و سلم، اظهارنظرى شده است يا اسلام در اين باب سكوت كرده و امر ولايت سياسى و كيفيت آن را به خود امّت و اجتهاد آن‌ها وانهاده است؟

اين مسأله كه در كلام اسلامى به «مسأله امامت» موسوم است، از مهم‌ترين مباحث كلامى جهان اسلام در طول تاريخ است و محور اصلى نزاع دو مذهب مهمّ شيعه و سنّى را تشكيل مى‌دهد. اهل سنّت برآنند كه نصوص دينى در امر حكومت بعد از نبى اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم ساكت است و سخن روشنى درباره نظام حكومتى و شرايط والى مسلمين و كيفيت انتخاب و برگزيدن او بيان نشده است و آن‌چه پس از نبىّ اكرم صلّى اللّه عليه و اله و سلم واقع شد، محصول اجتهاد مسلمانان صدر اسلام بوده است. اهل سنّت، محتواى اين اجتهاد را، برگزيدن «نظام خلافت» مى‌دانند.

در نقطه مقابل، شيعه برآنند كه پيامبر صلّى اللّه عليه و اله و سلم براساس نصوص متعدّد شرعى در باب زعامت و توليت سياسى امّت پس از خويش، در زمان حيات خويش به امر الاهى، تعاليمى ارائه كرده و «نظام امامت» را بنا نهاده است. پيش از پرداختن به اين دو ديدگاه اساسى، كه دو