فرزند شعيب عليه السّلام زمانى كه موسى عليه السّلام را براى سرپرستى اموال شعيب به وى توصيه مى‌كند، بر توانايى و امانت‌دارى او اصرار مى‌ورزد. بنابراين، به طريق اولى سرپرستى و مديريت كلان جامعه، مستلزم وجود چنين خصوصياتى است:

قالت إحديهما يا أبت استأجره إنّ خير من استأجرت القوىّ الأمين.[1] حضرت على عليه السّلام تأكيد مى‌كنند كه زمام امر امّت نبايد به دست بى‌خردان و نالايقان فاسق و بى‌تدبير افتد:

و لكنّني آسى أن يلي أمر هذه الأمّة سفهاؤها و فجّارها، فيتّخذوا مال اللّه دولا و عباده خولا و الصالحين حربا و الفاسقين حزبا.[2]

در روايتى كه فضل بن شاذان از امام رضا عليه السّلام نقل مى‌كند، فقدان امام امين سبب نابودى و انزواى شريعت شمرده شده است:

إنّه لو لم يجعل لهم إماما قيّما أمينا حافظا مستودعا لدرست الملّة.[3]

امير المؤمنين على عليه السّلام شرط اطاعت را حسن تدبير و سياست مى‌داند: «من حسنت سياسته وجبت طاعته»؛[4] «من أحسن الكفاية استحقّ الولاية».[5]

در روايتى امير مؤمنان عليه السّلام براى سرپرستى امور لشكريان، ويژگى‌هاى نظير كاردانى و حسن تدبير و سياست و حلم را لازم شمرده است:

ولّ أمر جنودك أفضلهم في نفسك حلما و أجمعهم للعلم و حسن السياسة و صالح الأخلاق.[6]

اهمّ شروط ولايت و رهبرى را از نظر گذرانديم. يكى از بحث‌هاى مهم و قابل توجه آن است كه آيا اعلميت در فقه شرط تصدّى ولايت و امامت جامعه است؟ اين بحث پس از فراغ از اصل اعتبار فقاهت، مطرح مى‌شود.

[1] - قصص( 28): آيه 26.

[2] - نهج البلاغه، ص 452، نامه 62.

[3] - علل الشرائع، شيخ صدوق، باب 182، ح 9، ص 253.

[4] - غرر الحكم، ج 5، ص 211، ح 8025

[5] - همان، ص 349، ح 8692.

[6] - دعائم الاسلام، ج 1، ص 358.