نهاد انسان است.[1] هركس به اين راه استوار تن دهد، خدا از او دستگيرى نموده و او را از ظلمت رهايى مى‌بخشد و به سرچشمه نور هدايت خواهد نمود.[2] لازمه زندگى دنيوى فعاليت است و از اين نكته بسيار مهم نبايد غفلت كرد كه هر كارى كه از انسان صادر شود، در شكل‌گيرى وجودى او مؤثر است و هرگونه حركت و سكون، بلكه كيفيّت صدور كارها در انسان عامل شكل‌گيرى حقيقت مبهم وى مى‌شود. افعال صالح، انسان را نورانى و فرشته خو مى‌نمايد و كارهاى زشت، ظلمت را بر انسان مستولى و او را زشت سيرت مى‌سازد.

قرآن كريم در همين زمينه فرموده: «و آنان كه به راه كفر شتافته و چون حيوانات به شهوت‌رانى و شكم‌پرستى پرداختند، عاقبت منزل آنها دوزخ خواهد بود».[3] و نيز فرموده: «آيا پندارى كه اكثر اين كافران مطيع نفس، حرفى مى‌شنوند يا فكر و تعقلى دارند؟ اينان در بى‌عقلى مانند چهارپايانند، بلكه نادان‌تر و گمراه‌تر مى‌باشند».[4] در جاى ديگر فرموده است: «بدترين جان‌داران نزد خداى تعالى آنان هستند كه كافر شدند و ايمان نخواهند آورد».[5]

اصل هفتم: دين كمالات انسان را به فعليت مى‌رساند

دستورات و آيين الهى يگانه راه براى به فعليت درآمدن كمالات انسانى است. تنها وسيله فعليّت يافتن استعدادهاى موجودى در نهاد انسان پيروى از هدايت‌هاى الهى كه خالق او است، مى‌باشد. دين اسلام براى نيل انسان به مقام والاى خليفة اللهى، در زمينه تمامى رفتارهاى انسان صاحب‌نظر است.

دين تعبيرى رايج از هدايت الهى است؛ بدان معنا كه همه افعال بشرى تحت پوشش هدايت الهى قرار داشته و از ديد نافذ و حكيمانه كلام و حياتى خارج نيست. دين، انسان را از آن گاه كه در صلب پدر و تا آن گاه كه در حالت جنينى و ميهمان مادر است و تا آن‌

[1] - بقره( 2) 57:\i« اللّه ولىّ الّذين آمنوا يخرجهم من الظّلمت الى النّور».\E

[2] - مائده( 5) آيه 16:\i« يهدى به اللّه من اتّبع رضوانه سبل السّلم و يخرجهم من الظلمت الى النّور باذنه».\E

[3] - محمّد( 47) آيه 12:\i« و الّذين كفروا يتمتّعون و يأكلون كما تأكل الانعم و النّار مثوىّ لهم».\E

[4] - فرقان( 25) آيه 44:\i« ام تحسب انّ اكثرهم يسمعون او يعقلون ان هم الّا كالا نعم بل هم اضلّ سبيلا».\E

[5] - انفال( 8) آيه 55:\i« انّ شرّ الدّوآبّ عند اللّه الّذين كفروا فهم لا يومنون».\E