6. نزديك‌ترين فرد به امام معصوم در سه امر علم به قوانين اسلام (فقاهت)، شايستگى‌هاى اخلاقى (تقوا و عدالت) و كارآيى در امور سياسى و اجتماعى (كفايت) تنها بر فقيه جامع‌الشرايط قابل انطباق مى‌باشد.

نتيجه: از آنجا كه اداره حكومت جز با اعمال ولايت ممكن نمى‌باشد خداوند به پيامبران و امامان و فقيهان جامع شرايط اذن ولايت داده است. اينان‌اند كه امامت و رهبرى امّت را بر عهده دارند.

امامت و ولايت، انتصاب يا انتخاب‌

امامت و رهبرى امّت را در عصر غيبت، فقيهان شايسته و وارسته برعهده دارند و چون امام- هركه باشد- در رأس هرم قدرت قرار مى‌گيرد و منشأ مشروعيت آن به حساب مى‌آيد يكى از مهم‌ترين مباحث مربوط به حاكميت در نظام «امّت و امامت» ماهيت گزينش زمامدارى و رهبرى است كه در قالب دو نظريه‌ انتصاب‌ و انتخاب‌ مورد بحث قرار گرفته است. ترجيح هريك از اين دو نظريه بر ديگرى، تعيين كننده نوع خاصى از حاكميت خواهد بود. با توجه به هريك از اين دو مبنا است كه قضاوت ما در اينكه آيا مردم به چه ميزان‌ حق حاكميت‌ دارند شكل مى‌گيرد. بنابر نظريه انتصاب، ولايت به طور مستقيم از جانب شارع مقدس به فقيه جامع شرايط اعطا مى‌گردد؛ ولى بنابر نظريه انتخاب، گرچه غير از فقيه جامع شرايط، شخص ديگرى صلاحيت امامت و رهبرى را ندارد، ولايت از سوى مردم به او تفويض مى‌گردد، به طورى كه قبل از انتخاب آنان، داراى ولايت نيست و حق تصرف در امور سياسى و اجتماعى را ندارد. نكات زير، ما را در بررسى دقيق‌تر اين دو مبنا يارى خواهد نمود:

1. منصب امامت‌

در علم كلام، امامت را- برخلاف خلافت- تنها با نصب الهى امكان‌پذير دانسته‌اند. همه مسئوليت‌هاى امام از سوى خداوند تعيين مى‌گردد. «هر سه مقام (بيان احكام، قضاوت در