هانرى برگسون‌[1] (1941- 1859 م)

ابزار شناخت حقيقت‌

نظريه هانرى برگسون (1859- 1941 م) دانشمند عارف مشرب فرانسوى را نمى‌توان از نظر دور داشت. وى نيز به يك نوع فلسفه جزمى مقرون به عرفانى معتقد است و همان عقيده را كه دكارت و ديگران درباره حس داشتند و مى‌گفتند (حواس وسيله كشف نيست بلكه فقط وسيله ارتباط عملى پيدا كردن با عالم خارج است) برگسون درباره عقل و حس مى‌گويد:

(حس و عقل هيچ يك وسيله كشف حقيقت نيستند، فقط داراى ارزش عملى و وسيله ارتباط عملى با خارجند، وسيله كشف حقيقت يك قوه ديگرى است كه مى توان آن را قوه (درون بينى) يا (شهود باطنى) خواند و هم آنكه او را عالى‌ترين مراتب عقل ناميد. برگسون مى‌گويد:

(انسان با يك نوع تفكر در (خود) و شهود درونى (نفس) به حقيقت مطلق راه مى يابد و به وسيله اولى كه عهده‌دار تبيين حقايق مطلقه است تنها از اين راه مى‌توان رسيد.

برگسون و افراد ديگرى كه شناخت را تنها از راه دل ميسر مى‌دانند، آن را به يك معنا يك مرحله‌اى مى‌دانند.[2]

حافظه و ذاكره‌

برگسون دانشمند بزرگ قرن بيستم به نقل مرحوم فروغى- در مورد حافظه و ذاكره-

[1]1 .Henri Bergson .

[2] - مجموعه آثار، ج 6، ص 195، 909، 365، 964.