همه كسانى كه با ايشان در زمينه‌هاى فلسفى و فكرى كار كرده‌اند از طريق همين ترجمه‌ها چنان خودش را به آن سرچشمه نزديك‌كرده بود و چنان‌با درك تيزبينانه و هوشمندانه نسبت‌به آراى فلاسفه مغرب زمين آشنا شده بود كه آنها را به نقد كشيد و بين آنها به داورى نشست.

بخش قابل توجه‌اى از آثار ايشان نقد انديشه فيلسوفان متقدم و متأخر مغرب‌زمين است.

مطهرى فلسفه الهى مغرب زمين را ضعيف ارزيابى كرده و معتقد است معيارهاى فلسفى مغرب زمينيان نارساست و آنها نتوانسته‌اند يك مكتب فلسفى تعلقى قوى و نيرومند كه بتواند با علوم سازگار باشد ارايه دهند. علت نخستين‌[1]، ازليّت ماده‌[2]، ملاك نيازمندى‌هاى معلول به علت‌[3]، خدا[4]، مفهوم آفرينش‌[5]، و عليت غايى، از مفاهيمى است كه فلسفه غرب در آنها سر در گم بوده و تحليل و تبيين روشن و عقل‌پسندى از آنها ندارد.

نقد مطهرى در باب فلسفه غرب و انديشه مغرب‌زمين بيشتر متوجه فلسفه‌ها و انديشه‌هايى است كه به نوعى با معارف‌فلسفى، كلامى، عرفانى و دينى‌ايشان تداخل‌داشته‌اند. فيلسوفان مورد نقد ايشان عبارتنداز: فيثاغورث، زيمقراطيس، سوفسطائيان، سقراط، افلاطون، ارسطو، آنسلم، دكارت، ديويد هيوم، ايمانوئل كانت، گئورگ ويلهم فريدريش هگل، آرتور شوپنهاور، كنت، هربرت اسپنسر، فريدريش ويلهم نيچه، هانرى برگسون، برتراند راسل، فيليسين شاله، و ژان پل سارتر، از فلسفه‌هاى مضاف فلسفه‌ى تاريخ‌[6]، و فلسفه‌ى اخلاق‌[7]، بيشترين توجه مطهرى را به خود جلب كرد و در اين دو محور تلاشهاى جدى و ماندگار نمود. ماركسيسم‌[8] و اگزيستا نسياليسم نيز از مكاتبى است كه مطهرى به نقد جدّى آنها پرداخته است.[9]

[1] - علل گرايش به ماديگرى، صص 49- 74؛ مقالات فلسفى، ج 1، ص 276.

[2] - همان، صص 118- 117.

[3] - شرح مبسوط، ج 3، صص 161- 159.

[4] - همان، ص 332 و علل گرايش، صص 126- 122.

[5] - همان، ص 128- 127.

[6] - ر. ك: مجموعه چند جلدى فلسفه تاريخ از استاد مطهرى.

[7]- ر. ك: فلسفه اخلاق استاد مطهرى.

[8]- ر. ك: مجموعه چند جلدى

[9]- ر. ك: مجموعه آثار، ج 3، صص 541- 546.