مادى و صورى رفت و تلاش كرد با علل فلسفى ماهيت قيام امام حسين را تبيين كند.[1] در مسأله روح از نظر صدرالمتألهين در باب جسمانيه‌الحدوث بودن و روحانيه‌البقا بودن آن دفاع كرد.[2] براى نقد تضاد ديالكتيكى به بحث تضاد در فلسفه، اصل شدن و ضرورت در فلسفه اسلامى و ارتباط آن با تضاد و بحث انواع تقابلها در منطق ارسطويى متوسل شد.[3] انسان و جامعه و تكامل آن دو را كاملًا به نحو فلسفى مى‌فهميد. مدل مطهرى براى فهم تكامل جامعه و انسان مدل علم النفس ملاصدرا است.[4] در تمايز و تفكيك وجه فرهنگى از وجه اقتصادى جامعه از مدل روح و جسم كمك مى‌گيرد.[5] در بحث از جمال و زيبايى و تعريف آنان در مباحث فلسفه اخلاق و نظريه زيبايى در اخلاق به دنبال يافتن جنس و فصل زيبايى است كه رهيافتى فلسفى و كلامى است.[6] در بحث مقتضيات زمان جهت حفظ ثابتات دين و همچنين در نظر گرفتن مقتضيات زمان به سراغ مدل ربط متغير به حادث در مباحث فلسفى مى‌رود.[7]

مطهرى بيش و پيش از همه از فلسفه آن هم از نوع صدرايى آن در جهت استدلالى نمودن مباحث دينى و تبيين، تثبيت و دفاع از دين استفاده كرد و فلسفه را از انتزاعى و آسمانى و نظرى صرف بودن بيرون آورد و تا حدودى آن را زمينى و كاربرى نمود كه البته اين نقطه قوت استاد مطهرى در فلسفه اسلامى است.

6- روش‌شناسى فلسفى استاد مطهرى‌

آثار فلسفى استاد مطهرى با دقت، عمق و همه جانبه‌نگرى همراه است و در عين حال وضوح، جامعه‌گرايى، تفصيل و مقايسه از ويژگيهاى اين انديشه فلسفى است. بسيارى از مسائل عميق و مبهم فلسفى در دستگاه فلسفى ايشان روشن، سليس، ساده و آسان مى‌گردد و از لحاظ فهم جمع اندكى از شاگردان و استادان فلسفه بيرون مى‌آيد و مخاطبين بيشترى پيدا مى‌كند.

نظرى گذرا به بعضى از مباحث از جمله (بحث) وحدت وجود جلد دوم از شرح منظومه اين ادعا

[1] - حماسه حسينى، ج 2، صص 250- 249.

[2] - مقالات فلسفى، ج 1، صص 17- 16.

[3] - همان.

[4] - انسان و ايمان، ص 18.

[5] - همان.

[6] - فلسفه اخلاق، ص 54.

[7]- اسلام و مقتضيات زمان، ج 1، ص 13.