سيال كه همان وجود حركت است خودش نوعى و مرتبه‌اى از وجود است نه تركيبى از وجود و عدم نوعى (بودن) است نه جمع ميان بودن و نبودن.

مسأله هُوَهُويَّت هم مبتنى بر مسأله وحدت است. اينجا هم مى‌بينيم: (فى لواحق‌الوحدة من الهوهوية و اقسامها). در حقيقت يا وحدتى وجود دارد يا ندارد. اگر وحدتى وجود ندارد كثرتى هم نمى‌تواند وجود داشته باشد، چون كثرت جمع وحدتها است و كثير يعنى مجموع واحدها.

اگر خود وحدت كذب و باطل باشد كثرت به طريق اولى كذب و باطل است. اگر وحدت نباشد چيزى در عالم نيست، زيرا چنانكه بعد هم خواهيم گفت وجود مساوق و همدوش با وحدت است و از يكديگر تفكيك نيستد، يعنى نمى‌توانيم وجود را نفى كنيم و وحدت را اثبات نماييم، نمى‌توانيم بگوئيم فلان شى‌ء وجود حقيقى دارد ولى وحدت ندارد. اگر وحدتى در كار نيست وجودى هم در كار نيست، چه وحدت را به همين صورت (وحدت) در نظر بگيريم و چه به صورت (اتحاد) كه در باب حمل مطرح است و به معناى وحدت دو مفهوم است، به هر حال مسأله وحدت است. اگر وحدتى در عالم نيست هوهويت نيست، او اويى نيست، اويى اساسا نيست تا او اويى در كار باشد، (نه او) هم در اينجا صادق نيست، زيرا اگريك شى‌ء را ازديگرى نفى‌كنيم و بگوييم (نه‌اوست) درعين‌حال (او) خودش خودش‌است.

در مسأله حركت هم همين جور است. در هر حركتى يك وحدت اتصالى در همه مراحل از اول آن تا آخرش وجود دارد، كه اسم اين را (حركت توسطيه) مى‌گذارند، يعنى اگر مثلا يك شى‌ء از يك نقطه مكانى به نقطه ديگر حركت كند، در عين اينكه اين شى‌ء متحرك در هر لحظه در مكانى است كه در لحظه قبل و بعد نيست ولى در عين حال يك چيز لغزان و متحرك در اين مسير بوده است، نه اينكه وجودها و انعدام‌ها در كار باشد. اگر يك شى‌ء از اين نقطه به آن نقطه مى‌رود و فرضا در هر آنى در يك نقطه است، چنين نيست كه شى‌ء به صورت طفره در هر آنى در يك نقطه وجود دارد، اگر چه خود فرض (آن) به عنوان كوچك ترين واحد زمان درست نيست و نمى‌شود آنى براى آن اعتبار كرد. چنين نيست كه در اين آن در اينجا وجود دارد، بعد معدوم مى‌شود و در آن بعد از نو پديد مى‌آيد، و باز در اين نقطه معدوم مى‌شود و در نقطه سوم از نو به وجود مى‌آيد، بلكه حركت يك نوع بودن سيال است.

در باب حركت، اين نكته خيلى جالب است، وقتى كه شى‌ء حركت مى‌كند و در هر آن در