نام کتاب : تفكر فلسفى غرب (از منظر استاد شهيد مرتضى مطهرى) نویسنده : دژاكام، على جلد : 1 صفحه : 264
ذهن از خودش چيزى دارد كه به آنچه از خارج
وارد ذهن شده است اضافه مىكند و از مجموع اينها شناخت حاصل مىشود و امثال اين
گونه حرفها، در صورتى كه اساسا ذهن و خارج دو چيز نيست ذهن و خارج دو چهره يك
حقيقتند.
ذهن همان خارج است و خارج همان ذهن است نه اينكه آنچه در ذهن است
تصويرى است از خارج و كار ذهن مثل كار دوربين عكاسى است كه آن شىء را كه در بيرون
است در ذهن منعكس مىكند و نه اينكه آنچه در ذهن است مجموعى است از آنچه كه ذهن به
طور پيش ساخته از خودش دارد و آنچه مستقيما از خارج آمده است نه در عالم هستى آنچه
كه ذهن ناميده مىشود يا به قول هگل آنچه كه (ايده) ناميده مىشود با آنچه كه خارج
ناميده مىشود دو چيز نيستند، ايده از خود بيگانه مىشود، مىشود (ماده) ماده باز
به خود برمىگردد، دو مرتبه مىشود (ايده) در مرحله كمال. اينها دو مرحلهاى هستند
از يك واقعيت. در حقيقت يك واقعيت است كه به اين دو شكل متجلّى شده است.
پس به اين ترتيب اصلًا مسأله شناخت به شكل ديگرى حاصل مىشود. اگر
اين حرف و اين نظريه درست باشد مشكل شناخت به نحو ديگرى حاصل مىشود و آن اينكه
اصلًا دوگانگى در كار نيست. عارف و معروفى به صورت دوگانه- در كار نيست. عارف عين
معروف و معروف عين عارف است. از اين جهت است كه مقولات هگل بر عكس مقولات كانت كه
همه ذهنى است و هم عين اصلًا ميان ذهن و عينى است اختلافى در كار نيست. مشكل بزرگى
كه اين نظريه پيدا مىكند، مشكل حل خطاهاست. زيرا ذهن خطا مىكند، ولى عين كه خطا
نمىكند. در عين خطا معنى ندارد. پس اگر ما ذهن و عين را يكى دانستيم بايد بگوييم
ذهن هم مانند عين خطا نمىكند و حال آنكه خطاكردن ذهن از امور مسلمهاى است كه
قابل انكار نيست. البته هگل اين مساله و اين مشكل را با مسأله (تكامل حقيقت) به يك
شكلى حل كرده است. او مىگويد هر فلسفهاى كه در دنيا پيدا شده است حقيقت است چون
يك مرحلهاى از واقعيت را بيان كرده است. فلسفهها و واقعيت همدوش با يكديگر تكامل
پيدا مىكنند. فلسفه افلاطون حقيقت است، فلسفه ارسطو هم حقيقت است چون خود واقعيت
متحول و متكامل است حقيقت هم همدوش با واقعيت متحول و متكامل است.
هر فلسفهاى نماينده يك مرحله از تكامل واقعيت است. همانطور كه
واقعيت تكامل پيدا
نام کتاب : تفكر فلسفى غرب (از منظر استاد شهيد مرتضى مطهرى) نویسنده : دژاكام، على جلد : 1 صفحه : 264