نام کتاب : تفكر فلسفى غرب (از منظر استاد شهيد مرتضى مطهرى) نویسنده : دژاكام، على جلد : 1 صفحه : 216
هستند مورد نظر قرار نمىگيرد. روانشناسى
نيز معتبر است زيرا اين فن با اسلوب جديد خود از ماوراء عوارض و حالات نفسانى (از
قبيل بحث از جوهريت و عدم جوهريت روح) چشم مىپوشد و صرفا فنومنهاى نفسانى و روابط
و مناسبات آنها را جستجو مىكند. رياضيات نيز معتبر است زيرا اولًا پيدايش مفاهيم
رياضى از قبيل عدد، خط، سطح و جسم، مبدا و منشا حسى دارد و ثانيا صحت مسائل رياضى
را مىتوان عملا تاييد و تثبيت كرد. و اما آنچه از اين قبيل نيست، خواه مربوط به
طبيعت باشد از قبيل بحث از حقيقت جسم طبيعى و اينكه آيا جسم در آخرين حد تجزيه خود
مركب است از اجزاء خالى از بعد و يا آنكه واحد حقيقى جسم واجد بعد و شكل و مقدار
است و خواه مربوط به ماوراءطبيعت باشد از قبيل بحث از وجود روح مجرد، وجود خدا،
مباحث مربوط به جوهر و عرض، دور و تسلسل و مانند اينها، تحقيق با اسلوب فنى درباره
آنها نفيا و اثباتا خارج از قلمرو فكرى بشر است.
حسيون پيرو اين نظريهاند زيرا آنان از طرفى عقيده دارند كه (در عقل
جز آنچه به حس در آمده باشد چيزى موجود نيست) و كار عقل را منحصر به تصرف در صور
محسوسه مىدانند بدون آنكه بتواند غير از صور محسوسه، تصورى را زياد كند و از طرف
ديگر به محدوديت عمل حواس پى بردهاند و دانستهاند كه فقط امور معينى است كه به
احساس در مىآيد.
از اين دو مقدمه نتيجه گرفتهاند كه قدرت قضاوت فكرى بشر محدود است
به امور حسى و محسوسات. لهذا فلسفه به معناى حقيقى كلمه- يعنى فنى كه صرفا متكى به
معقولات باشد- در نظر اين دسته جز لفاظى و خيال بافى چيزى نيست. به عقيده اين
گروه، علم منفك از حس و فلسفه منفك از علم وجود ندارد.
سيستمهاى فلسفى حسيون مانند خود علوم حسى محدود است به يك سلسله
مسائل كه از حدود توجيه عوارض و ظواهر طبيعت تجاوز نمىكند. معمولا در اصطلاحات
اين دسته هرگاه (فلسفه) گفته شود منظور يك سلسله مسائل تعقلى و نظرى خالص نيست بلكه
پارهاى از مسائل فيزيكى يا رياضى يا علم النفسى و حداكثر منطقى كه جنبه عموميت
بيشترى دارد مد نظر است.
نظريه حسيون در باب فلسفه اولى
به عقيده حسيون، فلسفه اولى (متافيزيك) كه قدما براى او شأن عالى و
اهميت فوقالعاده
نام کتاب : تفكر فلسفى غرب (از منظر استاد شهيد مرتضى مطهرى) نویسنده : دژاكام، على جلد : 1 صفحه : 216