پيمانه‌ها

خداى بزرگ فرموده است: «واى به حال كم‌فروشانى كه چون از مردم پيمانه گيرند پر مى‌گيرند و چون براى آنان پيمانه يا وزن كنند مى‌كاهند.

آيا آنان گمان ندارند كه در روز بزرگى برانگيخته خواهند شد، چنان روزى كه مردم در پيشگاه خداى جهانيان مى‌ايستند؟»[1]

و رسول خدا (ص) فرمود: «پيمانه پيمانه مدينه و وزن وزن مكه است»[2]

پيمانه درست آن است كه گشادگى و فراخى بالا و پايين آن يكسان باشد و دهانه آن محصور نباشد و قسمتى اندرون و قسمتى بيرون نباشد، و بهتر آن است كه آن را با ميخهايى استوار كنند كه به سبب پايين و بالا رفتن كم و زياد نشود.

براى آزمايش پيمانه‌ها بهترين چيز حبوب ريز است كه عادتا اوزان آنها مختلف نمى‌شود از قبيل خردل، شبدر، بزر قطوناء و كسفره (كزبره، گشنيز؟)[3] و مانند آنها. و هر دكاندار از پيمانه‌هاى درست يك پيمانه، نيم‌پيمانه، ربع و ثمن مى‌تواند داشته باشد چه بدانها نيازمند است، اما بايد به مهر محتسب ممهور باشد.

محتسب را شايسته است كه پيمانه‌ها را بازرسى كند، زيرا فروشندگان نخود و باقلا و نيز علافان تكه چوبى را كه توى آن را كنده‌اند به عنوان پيمانه به كار مى‌برند و طول آن در حدود يك وجب و قسمت كنده‌

[1]- قال اللّه تعالى:\i« وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ. الَّذِينَ إِذَا اكْتالُوا عَلَى النَّاسِ يَسْتَوْفُونَ.\E

\i وَ إِذا كالُوهُمْ أَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ.\E\i أَ لا يَظُنُّ أُولئِكَ أَنَّهُمْ مَبْعُوثُونَ. لِيَوْمٍ عَظِيمٍ.\E

\i يَوْمَ يَقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِينَ»\E( سوره 83« مطففين» آيه 1- 6).

[2]- قال رسول الله( ص):« المكيال على مكيال المدينة و الوزن على وزن مكة».

[3]- كسفره ظاهرا همان كسبرة است كه لغتى است در كزبرة يعنى گشنيز.

ر ك: تاج العروس ذيل كسبر.