نخست‌وزير به گونه‌اى بود كه دوره صدارت او را «دوران كابينه سياه» مى‌گويند. كابينه سياه 93 روزه سيدضياء با يك كودتاى سفيد سقوط كرد و به دستور ارباب براى انجام مأموريت ويژه ديگرى عازم فلسطين شد.

دولت قوام‌السلطنه‌

پس از بركنارى سيدضياء، يكى ديگر از چهره‌هاى مرموز و مؤثر در دوران قاجار و پهلوى، احمد قوام، معروف به قوام‌السلطنه،[1] برادر وثوق‌الدوله، به نخست‌وزيرى رسيد. او در دوره صدارت خود تلاش كرد تا با قدرت‌هاى بزرگ معامله كند و با استفاده از رقابت ميان آنها منافع بيشترى براى خود كسب كند. وى با اين رويكرد چند حركت سياسى و اقتصادى انجام داد كه هر يك بايد جداگانه تجزيه و تحليل شود. برخى ديگر از اقدامات قوام در مدت صدارت، عبارتند از:

برقرارى روابط فعال با آمريكا و واگذارى نفت ايالات شمال به شركت نفت آمريكايى استاندار اويل، كه اعتراض شديد شوروى و انگليس را در پى داشت. سركوب چندين نهضت مردمى- اسلامى به شكلى بى‌رحمانه، از جمله قيام كلنل محمدتقى پسيان و قيام ميرزا كوچك‌خان جنگلى؛ لغو حكومت نظامى و اعلام رسميت حزب كمونيست ايران به رهبرى حيدرعمو اوغلى در دى‌ماه 1300 كه باعث بركنارى قوام‌السلطنه از نخست‌وزيرى شد. پس از قوام، ميرزا حسن‌خان مشيرالدوله، به نخست‌وزيرى منصوب شد. پس از چند ماه به علت مشكلات شديد مالى و هزينه‌هاى سنگين نظامى كه رضاخان براى پايه‌گذارى ارتش تحميل مى‌كرد، در هجدهم ارديبهشت 1301، مشيرالدوله استعفا داد. به‌رغم رأى اعتماد مجلس به‌

[1]. احمد قوام در جوانى به دربار ناصرالدين‌شاه معرفى شد و به علت خط زيبا و نظم در كار مورد توجه قرار گرفت. در زمان‌مظفرالدين شاه، محرم اسرار و مأمور مذاكرات حساس و مأموريت‌هاى سرى شد. در زمان تصدى ولايت خراسان با انگليسى‌ها روابط نزديكى داشت و به اين دليل محمدتقى‌خان پسيان او را جاسوس مى‌دانست. وى به دستور سيدضياء بازداشت و تحويل تهران شد. او تمامى امكانات خود را براى سركوبى كلنل محمدتقى‌خان پسيان به‌كار گرفت و او را شكست داد و دستور داد سرش را بريده و بالاى نيزه كردند