نام کتاب : آشنايى با انقلاب اسلامى ايران نویسنده : منصورى، جواد جلد : 1 صفحه : 63
ميليون ليره انگليسى مىشد، بخشيد و امتياز خطوط آهن و راههاى شوسه
و تأسيسات بندرى و گمركات شمال را به ايران واگذار و از حق قضاوت كنسولى
(كاپيتولاسيون) نيز صرفنظر كرد. بانك استقراضى و خطوط تلگرافى و جزيره آشوراده و
ساير جزاير مجاور استرآباد كه در دست روسها بود و قصبه فيروز به ايران واگذار
گرديد و ايران حق بحر پيمايى آزاد در درياى خزر را بهدست آورد.
در مقابل، دولت ايران متعهد شد حقوق و امتيازاتى كه شوروىها بهطور
يكجانبه به ايران واگذار كردهاند را به دولت ثالثى ندهند و خاك خود را پايگاه
دولت ثالث براى حمله به شوروى قرار ندهد؛ و گرنه دولت شوروى حق داشته باشد رأساً
قشون وارد ايران كرده و نيروهاى مزبور را از بين ببرد.[1]
سيدضياء براى اينكه چهرهاى ملى و ضدبيگانه براى خود بسازد، بلافاصله
اين قرارداد را امضا و از افتخارات خود اعلام كرد. نيروهاى روس ايران را ترك كردند
و در 27 فروردين سيدضياء با صدور اطلاعيهاى، خروج نيروهاى انگليسى و روسى را از
درايت خود دانست و نوشت:
من سرافراز و مسرورم كه اين واقعه در دوره زمامدارى من رخ مىدهد![2]
بركنارى سيدضياء
رضاخان و احمدشاه نمىتوانستند شاهد اينگونه رفتارهاى يكجانبه
سيدضياء باشند؛ بنابراين پس از مدتى اختلافات شديدى بهوجود آمد و پس از مشاجرهاى
شديد، احمدشاه در سوم خرداد 1300 بركنارى او را رسماً اعلام كرد.
سيدضياء به گونهاى رفتار مىكرد كه در آيندهاى نزديك، رضاخان و
احمدشاه را كنار خواهد زد و همانند آتاتورك، رئيسجمهور مادامالعمر ايران خواهد
شد. رفتار و اقدامات