تغييرات در هيئت حاكم‌

اوج‌گيرى نارضايتى‌ها، فساد ادارى و مالى، مشكلات اقتصادى و مهم‌تر از همه، خواست رئيس‌جمهور آمريكا، ايجاب مى‌كرد تغييراتى در مهره‌هاى رژيم داده شود. هويدا كه سال‌ها با جمهورى‌خواهان در ارتباط بود و ده‌ها ميليون دلار براى پيروزى اين حزب هزينه كرده بود، پس از انتخاب كارتر، كانديداى دموكرات‌ها، بايد قربانى مى‌شد؛ هرچند او در ارتباط با محافل صهيونيستى، فراماسونرى و با عضويت در جرگه عالى بهائيت و كمك اسدالله علم، وزير دربار، موقعيت مناسبى در حمايت از شاه و حفظ سلطنت به دست آورده بود.

از سوى ديگر با مرگ علم، يكى از تكيه‌گاه‌هاى اصلى شاه در دوران سلطنت، شاه نياز به جانشين مناسبى براى او به‌عنوان وزير دربارى داشت تا در اوضاع و احوال پيچيده سياسى و بين‌المللى او را حمايت و كمك كند. بنابراين با وجود شهرت اميرعباس هويدا به فساد، بى‌لياقتى و وابستگى به سازمان‌هاى بزرگ جاسوسى غرب، او را از نخست‌وزيرى بركنار و به وزارت دربار منصوب كرد.

جمشيد آموزگار، از مهره‌هاى سيا و از چهره‌هاى اقتصادى دولت هويدا كه مورد تأييد دموكرات‌ها بود، به نخست‌وزيرى منصوب شد. او كه مورد اعتماد شاه و آمريكا بود، موقعيت خود را قوى و تثبيت شده مى‌دانست كه اين تفكر موجب غرور او شد؛ به‌گونه‌اى كه وقايع جارى در كشور را جدى نمى‌دانست.

كارشناسان آمريكايى و بعضى از مديران ساواك تصور مى‌كردند كه مانند سال‌هاى 31 و 32 و يا 41 و 42 پس از يك فراز و نشيب سياسى و امنيتى، اوضاع به حالت عادى باز مى‌گردد و شاه با اقتدار بيشترى مى‌تواند حافظ منافع غرب در منطقه باشد! اما به رغم اين‌گونه تحليل‌ها و آينده‌نگرى‌ها، انقلاب شكل گرفت.[1]

[1]. در سال 1356 مقامات ساواك با تعدادى از زندانيان سياسى سرشناس و مشهور در زندان به مذاكره پرداختند كه خلاصه مطالب مديران ساواك اين بود:« ما الان دچار مشكلات هستيم. اگر چه از نظر اقتصادى، نظامى و امنيتى تهديدى نداريم، ولى از نظر سياسى در داخل مسائلى وجود دارد. اگر شما مذهبى‌ها با دولت همكارى كنيد، حداقل نتيجه‌اى كه براى مملكت دارد اين است كه به دام كمونيست‌ها نمى‌افتيم. چنانچه همكارى نكنيد شما هم در يك حكومت كمونيستى از بين مى‌رويد!»