معروف‌ترين گروه‌هايى كه در اين دوران فعال بوده‌اند عبارت‌اند از:

1. جمعيت‌هاى مؤتلفه اسلامى‌

در نيمه دوم سال 1341 گروه‌هاى متعددى در جريان شكل‌گيرى نهضت اسلامى به رهبرى امام خمينى فعال شدند. در تهران سه گروه بيش از بقيه شناخته شده و فعال بودند. تكثير و انتشار اعلاميه، برگزارى جلسات و برپايى راهپيمايى و تظاهرات، عضوگيرى و آموزش، جمع‌آورى پول و كمك به خانواده زندانيان، بخشى از فعاليت‌هاى آنها بود. اين‌گونه فعاليت‌ها در آن زمان تحت شرايط سخت پليسى و خفقان موجود، بسيار مشكل و دردسرساز بود.

به تدريج براى هماهنگى و بهره‌گيرى كامل از توان نيروها چند گروه شناخته شده به هم پيوستند و سازمان جديدى را پايه‌گذارى كردند. شهيد حاج مهدى عراقى كه خود يكى از بنيانگذاران تشكيلات بود، جريان تأسيس آن را چنين نقل مى‌كند:

دعوتى شد از حاج صادق امانى و دوستانش، صحبت‌هايى كه ما كرديم با همديگر، ضرر اين جدايى را وقتى بيان كرديم براى همديگر، جفتمان احساس كرديم اين جدايى بايد از بين برود و به صورت ائتلاف در بيايد. ولى اين فكر هم براى ما پيش آمد كه خوب، غير از ما يك گروه ديگر هستند كه دارند اين كارها را انجام مى‌دهند، بهتر اين است كه از نمايندگان آن گروه هم دعوت بكنيم. خوشبختانه وقتى از نمايندگان آن گروه هم دعوت كرديم، چون مقدارى هم بعضى‌هاشان لطف داشتند به ما و علاقه‌مند بودند و شناختى هم داشتند، وقتى فوايد اين جريان را برايشان تشريح كرديم، آمادگى خودشان را اعلام كردند كه در يك جبهه واحد كار بكنيم. اين بود كه به نام «جمعيت‌هاى مؤتلفه اسلامى» درآمد.[1]

جمعيت، فعاليت‌هاى علنى و مخفى داشت؛ زيرا شرايط امنيتى اجازه فعاليت قانونى- علنى را نمى‌داد، از سوى ديگر، چون ارتباطات مردمى داشت، بخشى از اقداماتش علنى بود. بر اساس ديدگاه و خطمشى بنيانگذاران، كليه فعاليت‌ها طبق موازين اسلام و براى رسيدن به حكومت اسلامى و با تبعيت از مرجعيت و ولايت حضرت امام تصويب شد.

[1]. محمود مقدسى و ديگران، ناگفته‌ها، خاطرات حاج مهدى عراقى، ص 170- 165