عبارت از «شأن حقوقى انسان‌هاى آزاد در مقابل بردگان» بود. در حقيقت چنين تعريفى از آزادى، آن‌قدر روشن و صريح و مورد قبول عامه بود كه كنار نهادن آن و ارايه‌ى مفهومى نو و گسترده، به تلاش فكرى قابل ملاحظه‌اى نياز داشت. تا جايى كه ما مى‌دانيم يونانيان نخستين كسانى بودند كه در انجام چنين تلاشى موفق شدند و در نتيجه مفهوم آزادى را در مسيرى انداختند كه سرانجام «آزادى» به يكى از انديشه‌هاى تعيين كننده‌ى روند تاريخ جهان تبديل شد. با نگاهى به گذشته احتمالا مى‌توان گفت كه: مفهوم آزادى مهم‌ترين عامل [حركت‌] تاريخ در سراسر جهان بوده است».

«بدين‌سان آزادى در جريان تاريخ، خود را از قيدوبند تعريف رهانيده است و به يكى از مفاهيم انتزاعى مهمّ و پرتوانى تبديل شده كه هيچ مابه‌ازاى خارجى و مصداق قابل تعريفى جز آن چه ذهن انسان بدان بخشيده، نداشته است. در عين حالى‌كه ارايه‌ى تعريفى عينى از آزادى امكان نداشت، امّا تعاريف متعددى از آن عرضه مى‌شد. بى‌شك مفهوم آزادى هم‌چنين موضوع آثار ادبى برجسته و گسترده‌اى قرار گرفته است. كوشش‌ها براى تعاريف آزادى انسانى، از لحاظ فنّى ناموفق بوده است و هميشه ناموفق خواهد بود».[1] از نظر ما اشكال عدم دست‌يابى بر تعريف واحد، اختلاف‌

[1]. مفهوم آزادى، ص 18.