در روز بيست و يكم چون قزلباشان و جلاليان
به خصوص نورعلى خليفه روملو، از ورود سلطان ترسيده گريخته بودند، كدخداى شهر
ارزنجان آمده، اظهار اطاعت نمود و از براى شهر مذكور امان طلبيد و يافت؛ اما مشروط
بر اينكه از براى اردو مأكولات و عليق آورده، به موجب دفتر تسليم مأمورين نمايند و
قيمت اموال و اشياى خودشان را از خزانه بگيرند. لهذا محافظى داده شد كه از جانب
لشكر آسيبى به اهالى شهر مذكور وارد نيايد.
در روز بيست و دوم در پيشگاه قلعه كماخ[1]
كه معروف به رصانت و متانت است، نزول گرديد. به همراهى فائق بيگ حاكم سيواس كدخداى
توپچيان رفته، قلعه مذكوره را به قاعده فن حرب كشف كردند. در روز بيست و سوم، چهار
نفر از طائفه قزلباش دستگير و بعد از شكنجه، اخبار لازمه از آنها گرفته شده، به
مرگ اسير گرديد.
در روز بيست و چهارم از دست آدمهاى حاكم طربزون جواب نامهاى كه به
توسط قليج جاسوس فرستاده شده و از جانب محمد خان استاجلو حاكم دياربكر از قول شاه
اسماعيل تحرير و ارسال گرديده بود، گرفته شد. چون موصل نامه به دست نيامد، معلوم
شد كه آدمهاى حاكم طربزون طمع به اسباب و نقود او برده، كشته و اموالشان را
تاختهاند. لهذا قاتلين آورنده جواب نامه، حبس و شكنجه گرديدند.[2]
در روز بيست و پنجم جمادى الاولى سال مذكور،[3]
اردوى همايون در چمن كرمانه، واقع در نهايت ياصى چمن منزل كرد. در آن بين آدمهاى
ايلچى شاه اسماعيل وارد شد، و به اجراى لطايفالحيل استجواب گرديدند كه اطلاع از
وضع و حالات شاه اسماعيل حاصل شود. چون از استجواب آنها چيزى حاصل نشد، به اشكنجه
سپردند. باز خبرى كه مفيد حالت اردوى سلطانى باشد، به حصول نيامد. حبس كردند، فقط
به اقرار آنها ثابت شد كه آدمهاى حاكم طربزون به طمع اموال ايلچى را كشتهاند.
حكم شد قاتلين ايلچى را كشتند و آن شب بيشتر از شبهاى ديگر، در امر قراولى اعتنا
كردند. سراپرده سلطانى را قشون ينگىچرى كإحاطة الأطواق بالأعناق، حلقهوار احاطه
نموده تا به صبح به احتياط كشيك كشيدند.
[1] - اين قصبه سى و پنج كيلومتر از ارزنجان دور و در
جنوب غربى آن شهر، در ساحل جنوبى شرقى رود فرات واقع است. در قديم الايّام قلعه
متين و مستحكمى داشته كه امروز خراب است. از طرح و وضع بناى قلعه مذكوره معلوم
مىشود كه رومانيان قديم اين قلعه را براى جلوگيرى ايران به خاك روم در اين نقطه
حاكمه كه سر راه لشكرى و معبر حقيقى رود فرات است، بنا نمودهاند. امروز مركز يك
حكومت درجه سوم و تابع حكومت ارزنجان و داراى هزار و پانصد خانوار است./ عارف.
[2] - صورت جوابنامهاى كه خان محمد استاجلو از قول
شاه اسماعيل نوشته است، به دست نيامد كه در اينجا ثبت شود./ عارف.
[3] - وقايع روز بيست و پنجم تا آخر ماه، يعنى قريب دو
صفحه مطلب، از نسخه ملى( مقايسه شود با ص 159) سقط شده و ادامه تعبير« شكنجه
گرديد»، وقايع جمادى الآخرة سنه 920 آمده است.