3. اگر حاكم جامعه، واجد صفات يادشده نباشد (يا اصلا جامعه حاكمى نداشته باشد)، در چنين جامعه‌اى فساد گسترش مى‌يابد و يا دست‌كم زمينه آلوده شدن مردم به فساد و گناه مهياتر مى‌شود.

4. رياست و تعيين حاكم براى جامعه لطفى است كه بندگان را به انجام واجبات و ترك محرمات يارى و كمك مى‌رساند.

5. نتيجه آنكه، خداوند متعل بايد جامعه را از وجود چنين حاكم و رهبر جامع شرايطى خالى نگذارد. به عبارت ديگر، تعيين رهبر و معرفى او از افعال واجب الهى است و دليل لطف چنين چيزى را اقتضا دارد.

به هر روى، بديهى است فلسفه‌ها و فوايدى كه در كلام شيخ طوسى،[1] سيد مرتضى و علامه حلى‌[2] براى ضرورت وجود امام و حاكم ذكر شد و در آنها به قاعده لطف تمسك جستيم، زمانى مصداق لطف واقعى و كامل است كه رهبرى چنين جامعه‌اى در اختيار حاكم معصوم باشد تا مصالح است به بهترين گونه تأمين شود، اما در صورت نبود چنين حاكمى، براساس قاعده عقلى تنزل تدريجى، مصداق لطف حاكمى است كه از هر جهت (علم، عدالت و كفايت) شبيه به معصوم باشد. و مصداق چنين حاكمى در عصر غيبت ولى فقيه جامع شرايط است. بنابراين تعيين و معرفى او از باب لطف الهى امرى ضرورى است.

آيت اللّه جوادى در همين باره مى‌نويسد: «... اولا مقتضاى صنف اول از ادله كه عقلى محض بود، همانا اين است كه ولايت فقيه به عنوان تداوم امامت امامان معصوم عليهم السّلام مى‌باشد؛ يعنى هم آفرينش و ايجاد تكوينى فقيهان واجد شرايط در عصر غيبت- به مقتضاى حكمت الهى- بر مبناى حكيمان يا قاعده لطف متكلمان واجب است، منتها به نحو «وجوب عن اللّه» نه‌ «وجوب على اللّه» و هم دستور و نصب تشريعى آنان برابر همين تعبيرهاى يادشده لازم مى‌باشد ...».[3]

[1] .« و الذى يدل على، أنها لطف: ما علمناه بجيان العاده: من أن الناس متى كان لهم رئيس منبسط اليد، قاهر عادل ... كان‌الناس- مع وجوده- الى الاصلاح اقرب و من الفساد أبعد ... و هذا امر لازم لكمال العقل و من خالف فيه لا تحسن مكالمته».( شيخ طوسى، تلخيص الشافى، ج 1، ص 71.)

[2] . بنگريد به: علامه حلى، باب حادى عشر، ص 215، انتشارات علامه( قم)، 1372 ش.

[3] . حضرت آيت اللّه جوادى آملى و استاد على ربانى گلپايگانى، تعيين ولى فقيه در عصر غيبت را بر خداوند از باب لطف واجب‌مى‌دانند. دراين‌باره ر. ك: جوادى آملى، عبد اللّه، پيرامون وحى و رهبرى، ص 163؛ نيز: على، ربانى گلپايگانى، دين و دولت، ص 142 و 144.