اسامه پيروى كنيد؛ سرحدات را چطور نگه داريد؛ مالياتها را از كجا جمع كنيد؛ با مردم چگونه معاشرت نماييد؛ ... اينها اوامر شخص رسول اكرم صلّى اللّه عليه و اله است ... اطاعت از «او لو الامر» كه در اوامر حكومتى مى‌باشد، غير از اطاعت اوامر خداست. البته از باب اينكه خداى تعالى فرمان داده كه از رسول و او لو الامر پيروى كنيم، اطاعت از آنان در حقيقت اطاعت از خدا مى‌باشد».[1] اين بدان معناست كه پيامبر صلّى اللّه عليه و اله افزون بر مقام رسالت، مقام امامت و ولايت را نيز دارد آن حضرت صلّى اللّه عليه و اله و ائمه عليهم السّلام علاوه بر بيان احكام كلى الهى، اوامر مولوى نيز دارند كه از مقام ولايت و سياست و در جهت اداره امور جامعه صادر مى‌گردد (مقام امامت امت).

4. در اين آيه، اطاعت از رسول صلّى اللّه عليه و اله و او لو الامر با يك فعل «اطيعوا» بيان شده و در واقع بين آنها فاصله‌اى نيست. اين امر بدين مطلب اشاره دارد كه اطاعت از پيامبر و او لو الامر از يك نوع است:

يعنى اطاعت از او لو الامر در واقع اطاعت از رسول است و همان‌گونه كه ولايت رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله مطلقه است، ولايت او لو الامر نيز مطلقه مى‌باشد.[2] 5. اين آيه بر وجود «اولى الامر» در هر زمان دلالت دارد؛ زيرا به طور مطلق بيان شده و مقيد به زمان و مكان خاصى نيست، ازاين‌رو عصر غيبت را نيز شامل مى‌شود. گفتنى است اين مطلب لازمه ابدى و جاودانه بودن قرآن نيز هست.

6. آيه‌ «اطيعوا الرسول و او لو الامر منكم» در طول اطاعت خداوند واقع شده و از نظر سياق واحد است. بنابراين همان‌گونه كه اطاعت از خداوند به طور مطلق واجب است، اطاعت از رسول و او لو الامر نيز مطلقا واجب خواهد بود و اين اطلاق با قرينه منفصل و متصل مقيد نشده است.

7. مفاد مطابقى آيه، ولايت اطاعت است، اما اگر اين اطاعت رادر سطح كل جامعه و در ارتباط با عموم مسلمانان مطرح كنيم، ملازم با رياست و زعامت نيز هست؛ زيرا همه مسلمانان وظيفه دارند در امور جزئى و كلى، فردى و اجتماعى، سياسى و ... از پيامبر و او لو الامر پيروى كنند كه تحقق اين‌

[1] . امام خمينى، ولايت فقيه، ص 75؛ شيخ طبرسى، مجمع البيان، ج 2، انتشارات مكتبة آيت اللّه مرعشى نجفى، ص 64« انما أفرد الامر بطاعة الرسول و ان كانت طاعته مقترنه بطاعة اللّه مبالغه فى البيان و قطعا لتوهم من توهم انه لا يحب لزوم« الطاعه» ما ليس فى القرآن من الاوامر[ مانند امر حكومتى حضرت رسول‌] و نظيره قوله من يطع الرسول فقد اطاع اللّه».

[2] .« اما اصحابنا فانهم رووا عن الباقر و الصادق عليهما السّلام ان اولى الامر هم الائمه من آل محمد اوجب اللّه طاعتهم بالاطلاق كما اوجب طاعته و طاعة رسوله»( شيخ طبرسى، مجمع البيان، ج 2، ص 64.)